PL EN
ROZPRAWY
Kopce kultury wielbarskiej z Mazowsza i Podlasia a tzw. typ rostołcki – próba nowego spojrzenia na związki cmentarzysk kurhanowych z północnej i wschodniej Polski
 
Więcej
Ukryj
1
Instutut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, ul. Krakowskie Przedmieście 26/28, 00-927 Warszawa
 
 
Data publikacji: 31-12-2014
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2014;LXV(65):45-93
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
A more remarkable feature of the burial customs practiced by the Wielbark culture people during the Younger and the Late Roman Period and early phase of the Migration Period are distinctive barrows recorded in the right-bank Mazowsze and Podlasie, described in the Polish research tradition as Rostołty type. According to their rather general definition these are large barrows (diameter range of c. 20–60 m), some set apart by the presence of one of more of the following structural elements: internal, round core of several layers of stone, an overlying earth mound and an additional layer of stones laid over the mound, so-called “mantle” (cf. Fig. 2, 5). In earlier analyses barrows of Rostołty type most often were treated as a regional phenomenon (J. Jaskanis 1976; 2012), this despite the occurrence in Wielbark culture territory of one more area with barrow cemeteries, namely, in Pomerania and in the northern reaches of Greater Poland (Fig. 1). In fact, the tumuli of the Wielbark culture from the two zones display a close relationship, one that was pointed out at one time by R. Wołągiewicz (1977; 1986). This fact does not surprise because the area of present day northern Poland is where we have to locate the source area of the migration Wielbark culture people to south-eastern Europe, so well confirmed by the archaeological record and the written sources. The aim of the present text is thus to find out whether the appearance of the barrow cemeteries in Mazowsze and Podlasie may be interpreted as an expression of translation of certain elements of the burial tradition by the migrating Wielbark culture communities. The first requisite step towards grasping the relationship between the barrow cemeteries of northern and eastern Poland was determining the chronological frames of their use. Chronological analysis of the precisely dated cemeteries showed that, except for the cemetery at Nowy Łowicz, the youngest burials from northern Poland have a dating of phase B2/C1–C1a, while the earliest burials in eastern Poland date from stadium C1b. Also known from both these zones of Wielbark culture settlement are assemblages with artefact dated within the broader frames of phase C1 indicating that the date of the decline of the barrow-building tradition in Pomerania may be moved to stadium C1b (cf. Fig. 7), and the time of appearance of the first tumuli in Mazowsze and Podlasie – to stadium C1a (cf. Fig. 8–9). This surmise becomes more plausible once we include in our analysis flat graves, for example, those at Odry (Pomerania) which are dated at least until stadium C1b, and at Cecele (Podlasie) as early as starting from phase B2/C1–C1a. The chronology of barrow cemeteries presented here corroborates the argument that Wielbark culture communities migrating from northern Poland carried the custom of barrow-building to the eastern region. This hypothesis had to be tested by studying the similarities and differences displayed by the barrow cemeteries known from the two settlement zones of Wielbark culture. The analysis focused on several questions: the siting of the cemeteries, their surface area, number of barrows in a cemetery, presence of flat graves between the barrows, use of the cemetery space, barrow size and construction design, burial rite and grave goods models. The result of the study was identification of a series of similarities shared by the barrow cemeteries of northern and of eastern Poland. One example would be two models of siting of the cemetery observed in both zones: the first, near rivers, and at the same time, at a relatively small elevation above the floodplain, the second, at some distance from the watercourse, on a prominent elevation (Fig. 11–13). Similarities are observed also in the main rules of construction design of the tumuli, as is shown e.g., by the presence of stone circles around the cores (type 4 acc. to Wołągiewicz; cf. Fig. 16, 24) or at some distance from them (type 5; cf. Fig. 16, 18). Also recurring in the northern and the eastern zone of barrow cemeteries are elements of the burial rite: the occurrence of graves in the so-called flat areas (Fig. 14), bi-ritual character of most cemeteries, identical types of cremation and inhumation graves (also of the more rare types, as e.g., burials in the form of a cremation spread out in a layer at the base of the barrow) or the remains of similar ritual activities (ritual hearths; Fig. 30). Analysis of the grave inventories, unfortunately rather limited due to the destruction of many tumuli, reveals similar models of grave furnishings as well as differences in their wealth, both in northern and in eastern Poland. At one end of the scale are burials without grave goods altogether or with their limited selection (cf. Fig. 8, 9), at the other end - graves with elaborate inventories intimating the connection of the dead individual to the ruling elite (cf. Fig. 31–33). Next to the prevailing similarities shared by the barrow cemeteries in northern and eastern Poland in some specific aspects differences are also visible. Most notable is the different frequency of specific features of the barrows in the two zones, something that is well apparent during the analysis of their size and construction design. In northern Poland the dominant form is a small mound (less than 15 m in diameter) with a stone core covering almost the whole base of the barrow, whereas in eastern Poland the prevalent form is a large tumulus (over 15 m in diameter) with a visibly domed and centrally situated core. In Pomerania and in Greater Poland barrows with a stone core are encountered only exceptionally, but despite this it is possible to indicate a series of constructions which presumably are their prototypes (cf. Fig. 19, 20). We mean here arrangements in the form of flat stone pavements surrounded by a stone circle, or pavements and circles covered by earth mounds which resemble in their form the construction of mounds known from Mazowsze and Podlasie. This suggests that differences between northern and eastern Poland may have been caused by evolutionary change at work in the burial ritual of the Wielbark Culture people during the Younger Roman Period. The comparison made of Wielbark Culture barrow cemeteries recorded in northern and eastern Poland presented here definitely does not exhaust this complex and until now very superficially understood problem. But it does indicate without ambiguity the close relationship of barrow cemeteries from their two zones of occurrence and undermines the legitimacy of isolating a regionally confined Rostołty type. What is more, a closer look at the criteria used in separating this type makes it evident that a large group of barrows, assigned in earlier literature to Rostołty type, do not meet one, or even several, of the criteria. We mean here first of all small mounds with a several layers of stone covering nearly the entire base of the tumulus (cf. Fig. 18:2, 24), not infrequently laid over a grave containing only average grave goods, showing the greatest similarity to Wielbark culture barrows known from Pomerania and Greater Poland.
 
REFERENCJE (179)
1.
Abegg-Wigg, A., Lau, N., Kammergräber im Barbaricum – Fragestellungen und Ergebnisse der Tagung in Schleswig, [w:] A. Abegg-Wigg, N. Lau (red.), Kammergräber im Barbaricum. Zu Einflüssen und Übergangsphänomenen von der vorrömischen Eisenzeit bis in die Völkerwanderungszeit, Schriften des Archäologischen Landesmuseum, Ergänzungsreihe 9, Neumünster, 2014, s. 9–14.
 
2.
Almgren, O., Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen, Mannus-Bibliothek 32, Leipzig, 1923.
 
3.
Andrzejowski, J., Zagadnienie kontynuacji cmentarzysk we wschodniej strefie kultury przeworskiej, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom II, Lublin 1989, s. 103–125.
 
4.
Andrzejowski, J., Hryniewicze Wielkie - cmentarzysko z pogranicza dwóch światów, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), COMHLAN. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, 1999, 17–59.
 
5.
Andrzejowski, J., Pod wodzą Filimera, czyli osadnicy wielbarscy na Mazowszu i Podlasiu, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, 2007, s. 229–258.
 
6.
Andrzejowski, J., Cieśliński, A., Germanie i Bałtowie u schyłku starożytności. Przyjazne związki czy wrogie sąsiedztwo?, [w:] A. Bitner-Wróblewska (red.), Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji, Warszawa, 26–27 marca 2003, Seminarium Bałtyjskie I, Warszawa 2007, s. 279–319.
 
7.
Andrzejowski, J., Martens, J., The Moberg Files – Case Study Lasy, [w:] A. Bursche, M. Mielczarek, W. Nowakowski (red.), Nvnc de Svebis dicendum est... Studia archaeologica et historica Georgio Kolendo ab amicis et discipulis dicata, Warszawa, 1995, s. 47–67.
 
8.
Andrzejowski, J., Żórawska, A., Cmentarzysko kultury wielbarskiej na stan. 1 w Nadkolu, woj. mazowieckie [w:] J. Andrzejowski, R. Prochowicz, A. Żórawska (red.), Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicata, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina I, Warszawa-Lublin, 2002, s. 29–80.
 
9.
Andrzejowski, J., Żórawska, A., Biborski, M., Kapla, W., Grób 122 z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach na Podlasiu. Nowe materiały do badań nad obrządkiem pogrzebowym w gockim kręgu kulturowym, [w:] M. Karczewska, M. Karczewski (red.), Badania archeologiczne w Polsce północno-wschodniej i zachodniej Białorusi w latach 2000–2001. Materiały z konferencji, Białystok 6–7 grudnia 2001 roku, Białystok, 2002, s. 253–268.
 
10.
Äijä, K., Åbygravfältet, Riksantikvarieämbetet och Statens Historiska Museer Rapport UV 11:1987, Stockholm, 1987.
 
11.
Bemmann, J., Anmerkungen zu einigen Fibeln mit umgeschlagenem Fuß (Almgren Gruppe VI, Serie 1), [w:] J. Kunow (red.), 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf [wyd. 2002], 1998, s. 255–262.
 
12.
Bernat, W., Cmentarzysko ciałopalne z okresu rzymskiego we wsi Drozdowo, powiat Płońsk, WA XXII/2, 1955, s. 212–214.
 
13.
Biborski, M., Kaczanowski, P., Neue römische Importe aus dem Gebiet Polens. Pyxidi aus Lędyczek, Kr. Piła, [w:] J. Kolendo, A. Bursche (red.), Nowe znaleziska importów rzymskich z ziem Polski II, Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum – Polen, Supplement 2, Warszawa, 2001, s. 69–88.
 
14.
Bierbrauer, V., Archäologie und Geschichte der Goten vom 1.–7. Jahrhundert, „Frühmittelalterliche Studien” 28, 1994, s. 51–171.
 
15.
Blume, E., Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, I. Teil: Text, Mannus-Bibliothek 8, Würzburg, 1912.
 
16.
Bohnsack, D., Ein ostgermanisches Fürstengrab bei Pilgramsdorf in Ostpreußen, „Germanen-Erbe” 2:9/10, 1937, s. 258–261.
 
17.
Bohnsack, D., Die Germanen im Kreise Neidenburg, „Altpreußen” 3/3, 1938, s. 67–79.
 
18.
Bohnsack, D., Neue Germanengräber in Pilgramsdorf, Kr. Neidenburg, „Nachrichtenblatt für deutsche Vorzeit” 15/11–12, 1939, s. 291–296.
 
19.
Budynek, G., Olędzki, M., Cmentarzysko ciałopalne ludności kultury wielbarskiej w Grębocinie, woj. toruńskie, Fontes Archaeologici Posnanienses XXXV (1986), 1987, s. 151–168.
 
20.
von Carnap-Bornheim, C., Ilkjær, J., Illerup Ådal 5: Die Prachtausrüstungen. Textband, Jutland Archaeological Society Publications XXV:5, Moesgård, 1996.
 
21.
Chowaniec, R., Kilka uwag na temat palenisk z birytualnego cmentarzyska w Krośnie, gm. Pasłęk, [w:] P. Łuczkiewicz et alii (red.), Europa Barbarica. Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, Monumenta Studia Gothica IV, Lublin, 2005, s. 57–64.
 
22.
Cieśliński, A., Kulturelle Veränderungen und Besiedlungsabläufe im Gebiet der Wielbark-Kultur an Łyna, Pasłęka, und oberer Drwęca, Berliner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte, N.F. 17, Berlin, 2010.
 
23.
Cieśliński, A., The presence of flat graves at the burial mound cemeteries of the Wielbark Culture in northern and eastern Poland, Wiadomości Archeologiczne LXIV, 2013, s. 49–84.
 
24.
Cieśliński, A., Kurhany w Lędyczku w pow. złotowskim a skamieniali tancerze z byłego Bergelau, Kr. Flatow, [w:] R. Madyda-Legutko, J. Rodzińska-Nowak (red.), Honoratissimum assensus genus est armis laudare. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, Kraków, 2014, s. 407–418.
 
25.
Cieśliński, A., System informacji geograficznej (GIS) dla cmentarzyska z kurhanami i kręgami kamiennymi w Babim Dole-Borczu na Kaszubach, [w:] J. Andrzejowski (red.), In Medio Poloniae Barbaricae. Agnieszka Urbaniak in memoriam, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina III, Warszawa 2014, s. 45–63.
 
26.
Cieśliński, A., Kasprzak, A., Cmentarzysko w Nowym Łowiczu w świetle najnowszych badań. Kurhan 29, [w:] W. Nowakowski et alii (red.), Goci i ich sąsiedzi na Pomorzu. Materiały z konferencji „Goci na Pomorzu Środkowym”, Koszalin 28–29 października 2005, Koszalińskie Zeszyty Muzealne, Seria A: Studia Archaeologica Pomeranica II, Koszalin, 2006, s. 107–121.
 
27.
Cieśliński, A., Kasprzak, A., Ciekawy aspekt obrządku pogrzebowego kultury wielbarskiej w Nowym Łowiczu, pow. drawski. Groby wtórne na przykładzie kurhanu 26, [w:] A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowiński (red.), XVI Sesja Pomorzoznawcza, 22–24.11.2007 r., Szczecin, część I: Od epoki kamienia do okresu wczesnośredniowiecznego, Acta Archaeologica Pomoranica III, Szczecin, 2009, s. 179–194.
 
28.
Cieśliński, A., Kasprzak, A., Ein Grabhügelgräberfeld der Wielbark-Kultur in Nowy Łowicz in Pommern, [w:] U. Lund Hansen, A. Bitner-Wróblewska (red.), Worlds Apart? Contacts across the Baltic Sea in the Iron Age. Network Denmark-Poland, 2005–2008, Nordiske Fortidsminder C/7, København-Warszawa, 2010, s. 365–376.
 
29.
Cieśliński, A., Kasprzak, A., Stasiak, Z., Wykopaliska w Nowym Łowiczu, pow. drawski w latach 2009 i 2010, „Światowit” VIII (XLIX), fasc. B (2009–2010), 2011, s. 229–233.
 
30.
Cieśliński, A., Kasprzak, A., Stasiak, Z., Nowy Łowicz, st. 2, woj. zachodniopomorskie. Badania w roku 2011, „Światowit” IX (L), fasc. B (2011), 2012, s. 323–330.
 
31.
Cwaliński, M., Niebieszczański, J., Kurhanowy obrządek pogrzebowy kultury mogiłowej na terenach południowo-zachodniej Polski. Konstrukcja kurhanów i ich położenie w krajobrazie, Fontes Archaeologici Posnanienses 49, 2009, s. 107–144.
 
32.
Dammel, D., Sjögren, I., Hjulkorsgravar på Dragbyfältet, „Tor” VIII, 1962, s. 95–104.
 
33.
Dąbrowska, T., Późne odmiany fibul silnie profilowanych w Polsce, Wiadomości Archeologiczne LIII/1 (1993–1994), 1995, s. 3–34.
 
34.
Dąbrowski, P., Krzyżanowska, M., Kwiatkowska, B., Szczurowski, J., Analiza antropologiczna szczątków kostnych wydobytych w sezonach 1993–2001 r. z cmentarzyska w Masłomęczu (II–IV w.), [w:] P. Łuczkiewicz et alii (red.), Europa Barbarica. Ćwierć wieku archeologii w Masłomęczu, Monumenta Studia Gothica IV, Lublin, 2005, s. 91–100.
 
35.
Eggers, H. J., Der römische Import im freien Germanien, Atlas der Urgeschichte 1, Hamburg.
 
36.
Eggers, H. J., Lübsow, ein germanischer Fürstensitz der älteren Kaiserzeit, Praehistorische Zeitschrift XXXIV/XXXV:2 (1949/50), 1951, s. 58–111.
 
37.
Eggers, H. J., Das kaiserzeitliche Gräberfeld von Pollwitten, Kreis Mohrungen, Ostpreussen, Jahrbuch des Romisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz 11 (1964), 1966, s. 154–175.
 
38.
Eggers, H. J., Stary, P. F., Funde der Vorrömischen Eisenzeit, der Römischen Kaiserzeit und der Völkerwanderungszeit in Pommern, Beiträge zur Ur- und Frühgeschichte Mecklenburg-Vorpommerns 38, Lübstorf 2001.
 
39.
Ethelberg, P., Skovgårde. Ein Bestattungsplatz mit reichen Frauengräbern des 3. Jhs. n. Chr. auf Seeland, Nordiskie Fortidsminder B/19, København, 2000.
 
40.
Gaerte, W., Das germanische Reitergrab von Gr. Bestendorf, Kr. Mohrungen, Prussia 26 (1922/23–1925), 1926, s. 310–315.
 
41.
Gałęzowska, A., Materiały z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu wpływów rzymskich z Kuźnicy Żelichowskiej, w woj. pilskim, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne” IV, 1996, s. 155–184.
 
42.
Gałęzowska, A., Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Rzadkowie w powiecie pilskim, Fontes Archaeologici Posnanienses 42, 2006, s. 73–95.
 
43.
Gałęzowska, A., Obrządek pogrzebowy kultury wielbarskiej w Wielkopolsce, [w:] M. Mączyńska, A. Urbaniak (red.), Okres rzymski i wędrówek ludów w północnej Polsce i materiały z konferencji „Cmentarzyska z okresu rzymskiego jako miejsca kultu”, Białe Błota, 17–19 maja 2000 r., Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 25, Łódź, 2007, s. 155–234.
 
44.
Garczyński, W., Kurhan z okresu rzymskiego z Nowego Krakowa w pow. sławieńskim, Materiały Zachodniopomorskie II, 1956, s. 113–123.
 
45.
Ginalski, J., Ostrogi kabłąkowe kultury przeworskiej. Klasyfikacja typologiczna, Przegląd Archeologiczny XXXVIII, 1991, s. 53–84.
 
46.
Godłowski, K., Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim, Prace Komisji Archeologicznej 23, Wrocław, 1985.
 
47.
Godłowski, K., Gegenseitige Beziehungen zwischen der Wielbark- und der Przeworsk-Kultur. Veränderungen ihrer Verbreitung und das Problem der Gotenwanderung, [w:] J. Kmieciński (red.), Peregrinatio Gothica, Archaeologia Baltica VII, Łódź, 1986, s. 125–152.
 
48.
Götze, A., Hügelgräber der römischen Zeit von Selgenau, Kreis Kolmar in Posen, „Nachrichten über deutsche Alterthumsfunde” I (1904), 1905, s. 3–5.
 
49.
Grabarczyk, T., Sprawozdanie z badań na cmentarzysku kurhanowym z okresu rzymskiego w Odrach, pow. Chojnice w 1968 roku, Komunikaty Archeologiczne. Badania wykopaliskowe na terenie województwa bydgoskiego w latach 1968–1969, Bydgoszcz, 1972, s. 62–70.
 
50.
Grabarczyk, T., Kultura wielbarska na Pojezierzach Krajeńskim i Kaszubskim, Łódź, 1997.
 
51.
Grabarczyk, T., O Węsiorach trzydzieści pięć lat później, Pomorania Antiqua XVIII, 2001, s. 231–247.
 
52.
Grabarczyk, T., Wyniki prac wykopaliskowych na cmentarzysku w Odrach, gm. Czersk, woj. pomorskie w latach 1995–2003, [w:] M. Mączyńska, A. Urbaniak (red.), Okres rzymski i wędrówek ludów w północnej Polsce i materiały z konferencji „Cmentarzyska z okresu rzymskiego jako miejsca kultu”, Białe Błota, 17–19 maja 2000 r., Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 25, Łódź, 2007, s. 5–23.
 
53.
Grabarczyk, T., Kmieciński, J., Maik, J., Walenta, K., Période romaine en Poméranie, Inventaria Archaeologica XLIII, Warszawa, 1979.
 
54.
Gräslund, B., Den „södra gravslätten” i Dragby, „Tor” VII, 1961, s. 205–219.
 
55.
Hahuła, K., Cmentarzysko z młodszej epoki brązu i z okresu wpływów rzymskich w Nowym Łowiczu na Pojezierzu Drawskim, „Rocznik Koszaliński” 22 (1988–1989), 1990, s. 197–209.
 
56.
Hahuła, K., Dalsze badania w Nowym Łowiczu, „Koszalińskie Zeszyty Muzealne” 19, 1992, s. 53–68.
 
57.
Hahuła, K., Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Janowie, woj. toruńskie, Wiadomości Archeologiczne LII/2 (1991–1992), 1993, s. 141–155.
 
58.
Hahuła, K., Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Nowym Łowiczu na Pojezierzu Drawskim w świetle dotychczasowych badań (kurhany 52 i 56), Barbaricum 3, Warszawa, 1994, s. 131–148.
 
59.
Hahuła, K., Wyniki dotychczasowych badań na cmentarzysku ludności kultury wielbarskiej w Nowym Łowiczu, gm. Kalisz Pom., woj. koszalińskie, kurhan 62, [w:] M. Dworaczyk, P. Krajewski, E. Wilgocki (red.), XII Sesja Pomoznawcza, Szczecin 23.–24. października 1997 r. Materiały, Acta Archaeologica Pomoranica I, Szczecin, 1998, s. 105–112.
 
60.
Hahuła, K., Cieśliński, A., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na cmentarzysku z okresu rzymskiego w Nowym Łowiczu, pow. Drawsko Pom., w latach 2000–2001. Kurhan 34, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XIII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: od epoki kamienia do okresu rzymskiego, Gdańsk, 2003, s. 211–235.
 
61.
Hahuła, K., Wołągiewicz, R., Grzybnica. Ein Gräberfeld der Wielbark-Kultur mit Steinkreisen in Pommern, Monumenta Archaeologica Barbarica VIII, Warszawa, 2001.
 
62.
Hoffmann, M. J., Źródła do kultury i osadnictwa południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I tysiącleciu p.n.e., Rozprawy i Materiały Ośrodka Badań Naukowych im. Wojciecha Kętrzyńskiego w Olsztynie 177, Olsztyn, 1999.
 
63.
Hülle, W., Ein ostgermanisches Hügelgrab bei Pilgramsdorf. Ergebnisse der Ausgrabungen des Reichsamtes für Vorgeschichte der NSDAP. Pilgramsdorf, Kreis Neidenburg, Ostpreußen, Hügel 2, „Mannus” 32/1–2, 1942, s. 154–165.
 
64.
Jakimowicz, R., Sprawozdanie z działalności Państw. Konserwatora Zabytków Przedhistorycznych na okręg warszawski za rok 1922, Wiadomości Archeologiczne VIII/2–4, 1923, s. 201–224.
 
65.
Janiczak, H., Kurhany kultury przeworskiej, Przegląd Archeologiczny 37, 1990, s. 121–155.
 
66.
Jaskanis, D., Kurhan z okresu wędrówek ludów w miejscowości Jasionowa Dolina, pow. Sokółka, Wiadomości Archeologiczne XXV/1–2, 1958, s. 153–157.
 
67.
Jaskanis, J., Nowy import rzymski na Podlasiu, Rocznik Białostocki II, 1961, s. 393–399.
 
68.
Jaskanis, J., Wyniki badań kurhanu w Kuraszewie, pow. Hajnówka przeprowadzonych w 1961 r., Rocznik Białostocki IV, 1963, s. 323–340.
 
69.
Jaskanis, J., Wstępne sprawozdanie z badań ratowniczych przeprowadzonych w 1966 r. na cmentarzysku okresu rzymskiego w Cecelach, pow. Siemiatycze, Rocznik Białostocki VIII, 1968, s. 405–407.
 
70.
Jaskanis, J., Badania kurhanu z okresu rzymskiego w Skiwach, pow. Siemiatycze, Rocznik Białostocki VIII, 1968, s. 407–408.
 
71.
Jaskanis, J., Wstępne sprawozdanie z badań ratowniczych cmentarzyska kultury wschodniopomorsko-mazowieckiej z okresu rzymskiego w Cecelach, pow. siemiatycki, przeprowadzonych w 1968 r., Rocznik Białostocki X, 1971, s. 379–383.
 
72.
Jaskanis, J., Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Cecelach, pow. Siemiatycze w świetle badań z lat 1966–1970, Sprawozdania Archeologiczne XXIV, 1972, s. 81–102.
 
73.
Jaskanis, J., Wyniki badań kurhanów z okresu rzymskiego w Skiwach Małych, pow. Siemiatycze, Sprawozdania Archeologiczne XXV, 1973, s. 173–181.
 
74.
Jaskanis, J., Badania drugiego kurhanu z okresu rzymskiego w Skiwach Małych, pow. siemiatycki, Rocznik Białostocki XII, 1974, s. 437–442.
 
75.
Jaskanis, J., Badania kurhanów z okresu rzymskiego w Dmochach-Rodzonkach, pow. Wysokie Mazowieckie, Sprawozdania Archeologiczne XXVII, 1975, s. 125–140.
 
76.
Jaskanis, J., Kurhany typu rostołckiego (Z badań nad kulturą wschodniopomorsko-mazowiecką z późnego podokresu rzymskiego we wschodniej Polsce), [w:] K. Godłowski (red.), Kultury archeologiczne i strefy kulturowe w Europie Środkowej w okresie wpływów rzymskich. Materiały z konferencji zorganizowanej przez Polskie Towarzystwo Archeologiczne, Oddział w Nowej Hucie i Instytut Archeologii Uniwersytetu Jagiellońskiego w dniach 20–22 września 1972 roku w Nowej Hucie i Krakowie, ZNUJ CCCCXXII, Prace Archeologiczne 22, Warszawa-Kraków, 1976, s. 215–251.
 
77.
Jaskanis, J., Cecele. Ein Gräberfeld der Wielbark-Kultur in Ostpolen, Monumenta Archaeologica Barbarica II, Kraków, 1996.
 
78.
Jaskanis, J., Wodzowskie kurhany kultury wielbarskiej na Podlasiu, Białystok, 2012.
 
79.
Jaskanis, J., Okulicz, J., Kultura wielbarska (faza cecelska), [w:] J. Wielowiejski (red.), Prahistoria ziem polskich V: Późny okres lateński i okres rzymski, Wrocław, 1981, s. 178–190.
 
80.
Jażdżewski, K., O kurhanach nad górną Narwią i o hutnikach z przed 17 wieków, „Z otchłani wieków” XIV/1–2, 1939, s. 1–22.
 
81.
Jażdżewski, W., Szeląg pod Poznaniem, „Zapiski Archeologiczne Poznańskie” / „Posener Archaeologische Mittheilungen”, rok 1887, zesz. I, 1887, s. 18–20.
 
82.
Kapla, W., Analiza antropologiczna materiałów ciałopalnych z kurhanu 1, z miejscowości Szpaki, stanowisko 1, gm. Wyszki, pow. Bielsk Podlaski, „Podlaskie Zeszyty Archeologiczne” 1, 2005, s. 42–44.
 
83.
Karpińska, A., Kurhany z okresu rzymskiego w Polsce ze szczególnym uwzględnieniem typu siedlemińskiego, Poznań, 1926.
 
84.
Kempisty, A., Okulicz, J., Période Romaine Tardive et Période des Migrations des Peuples en Mazovie, Inventaria Archaeologica XV, Warszawa, 1965.
 
85.
Kmieciński, J., Zagadnienie tzw. kultury gocko-gepidzkiej na Pomorzu Wschodnim w okresie wczesnorzymskim, Acta Archeologica Lodziensia 11, Łódź, 1962.
 
86.
Kmieciński, J., (red.), Odry. Cmentarzysko kurhanowe z okresu rzymskiego w powiecie chojnickim, Acta Archaeologica Lodziensia 15, Łódź, 1968.
 
87.
Kmieciński, J., Blombergowa, M., Walenta, K., Cmentarzysko kurhanowe ze starszego okresu rzymskiego w Węsiorach w pow. kartuskim, „Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archelogiczna” 12, 1966.
 
88.
Kołoszuk, I. Importowane naczynie brązowe ze stemplem Publiusza Cipiusza Polibiusza na cmentarzysku kurhanowym z okresu wpływów rzymskich w Grudnej, pow. złotowski, stan. 2, [w:] Z. Korpusik-Jelonkowa (red.), Złotów na Krajnie, Złotów.
 
89.
Kokowski, A., Periode romaine tardive, civilisation de Černjachov, Inventaria Archaeologica L, Warszawa-Łódź, 1983.
 
90.
Kokowski, A., Zagadnienie kręgów kamiennych w środkowej strefie Pojezierza Pomorskiego, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 8, Łódź, 1987, s. 63–79.
 
91.
Kokowski, A., Zagadnienie interpretacji kulturowej materiałów z młodszego okresu rzymskiego typu Łukawica, Archeologia Polski XXXIII/1, 1988, s. 165–191.
 
92.
Kokowski, A., Das Problem der Wiederöffnung der Gräber in den Friedhöfen der Masłomęcz-Gruppe (aus den Studien über die Kulturveränderungen bei den Goten während ihrer Wanderung), [w:] E. Straume, E. Skar (red.), Peregrinatio Gothica III, Fredrikstad, Norway, 1991, Universitetets Oldsaksamlings Skrifter, Ny rekke 14, Oslo, 1992, s. 115–132.
 
93.
Kokowski, A., Grupa masłomęcka. Z badań nad przemianami kultury Gotów w młodszym okresie rzymskim, Lublin, 1995.
 
94.
Kokowski, A., Starożytna Polska. Od trzeciego stulecia przed narodzeniem Chrystusa do schyłku starożytności, Warszawa, 2005.
 
95.
Kokowski, A., Goci. Od Skandzy do Campi Gothorum (od Skandynawii do Półwyspu Iberyjskiego), Warszawa, 2007.
 
96.
Kostrzewski, J., Wielkopolska w czasach przedhistorycznych, Poznań, 1914.
 
97.
Kostrzewski, J., Kurhany i kręgi kamienne w Odrach, w pow. chojnickim na Pomorzu, Poznań, 1928.
 
98.
Kostrzewski, J., Od mezolitu do okresu wędrówek ludów, [w:] S. Krukowski, J. Kostrzewski, R. Jakimowicz, Prehistorja ziem polskich, Encyklopedia Polska IV/1, Kraków (1939–1948), 1939, s. 118–359.
 
99.
Kowiańska, M., Wyniki prac badawczych, przeprowadzonych na kurhanie w Grabonogu, pow. Gostyń, Sprawozdania PMA IV/1–2, 1951, s. 57–64.
 
100.
Kuharenko Û. V. [Кухаренко Ю. В.], Mogil'nik Brest-Trišin [Могильник Брест-Тришин], Moskva [Москва], 1980.
 
101.
La Baume, W., Urgeschichte der Ostgermanen, Danzig, 1934.
 
102.
Lau, N., Pilgramsdorf/Pielgrzymowo. Ein Fundplatz der römischen Kaiserzeit in Nordmasowien. Eine Studie zu Archivalien, Grabsitten und Fundbestand, Studien zur Siedlungsgeschichte und Archäologie der Ostseegebiete 11, Neumünster, 2012.
 
103.
Machajewski, H., Gronowo. Ein Gräberfeld der Wielbark-Kultur in Westpommern, Monumenta Archaeologica Barbarica XVIII, Warszawa-Szczecin-Gdańsk, 2013.
 
104.
Machnik, J., Potocki, J., Sprawozdanie z badań późnorzymskiego kurhanu w Łukawicy, Sprawozdania Archeologiczne V, 1958, s. 49–53.
 
105.
Madyda-Legutko, R., Studia nad zróżnicowaniem metalowych części pasów w kulturze przeworskiej. Okucia końca pasa, Kraków, 2011.
 
106.
Maik, J., Tkaniny importowane z Imperium w kulturze wielbarskiej, [w:] A. Urbaniak et alii (red.), TERRA BARBARICA. Studia ofiarowane Magdalenie Mączyńskiej w 65. rocznicę urodzin, Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina II, Łódź-Warszawa, 2010, s. 713–718.
 
107.
Maik, J., Włókiennictwo kultury wielbarskiej, Łódź, 2012.
 
108.
Makiewicz, T., Odkrycie kurhanu kultury wielbarskiej na terenie północno-zachodniej Wielkopolski, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom I, Lublin, 1988, s. 81–85.
 
109.
Makiewicz, T., Opfer und Opferplätze der vorrömischen und römischen Eisenzeit in Polen, Praehistorische Zeitschrift 63, 1988, s. 81–112.
 
110.
Makiewicz, T., Wyniki badań kurhanu kultury wielbarskiej w Łężcach na terenie północno-zachodniej wielkopolski, Sprawozdania Archeologiczne XLIII, 1991, s. 265–279.
 
111.
Makiewicz, T., Badania cmentarzyska kurhanowego kultury przeworskiej w Psarach, gm. Jemielno, woj. leszczyńskie, stan. 40, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne” 3, 1995, s. 45–54.
 
112.
Mączyńska, M., Badania bagiennego stanowiska ofiarnego przy cmentarzysku kultury wielbarskiej w Babim Dole-Borczu, pow. Kartuzy, [w:] R. Madyda-Legutko, T. Bochnak (red.), SVPERIORES BARBARI. Księga ku czci Profesora Kazimierza Godłowskiego, Kraków, 2000, s. 271–286.
 
113.
Mączyńska, M., Odry, [w:] Reallexikon der Germanischen Altertumskunde2 21, Berlin-New York, 2002, s. 576–579.
 
114.
Mączyńska, M., Badania stanowisk bagiennych przy cmentarzysku kultury wielbarskiej w Babim Dole-Borczu, pow. Kartuzy, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Kontakty ponadregionalne kultury wielbarskiej. Przemiany kulturowe w okresie wpływów rzymskich na Pomorzu, Gdańsk, 2015, s. 43–50.
 
115.
Mączyńska, M., Dudek, A., Badania cmentarzyska z wczesnego okresu żelaza i z okresu rzymskiego w Babim Dole-Borczu, powiat Kartuzy, stanowisko 2, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XIII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: od epoki kamienia do okresu rzymskiego, Gdańsk, 2003, s. 271–275.
 
116.
Mączyńska, M., Urbaniak, A., Babi Dół-Borcz, pow. Kartuzy, stan. 2. Badania cmentarzyska z okresu rzymskiego w latach 1993–2003, [s:] M. Mączyńska, A. Urbaniak (red.), Okres rzymski i wędrówek ludów w północnej Polsce i materiały z konferencji „Cmentarzyska z okresu rzymskiego jako miejsca kultu”, Białe Błota, 17–19 maja 2000 r., Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 25, Łódź, 2007, s. 25–52.
 
117.
Mączyńska, M., Urbaniak, A., Badania cmentarzyska z okresu rzymskiego w Babim Dole-Borczu (powiat Kartuzy), stanowisko 2 w 2006 i 2007 roku, [w:] A. Janowski, K. Kowalski, S. Słowiński (red.), XVI Sesja Pomorzoznawcza, 22–24. 11. 2007 r., Szczecin, Acta Archaeologica Pomoranica III, Szczecin, 2009, s. 157–164.
 
118.
Mączyńska, M., Urbaniak, A., Jakubczyk, I., Badania cmentarzyska z okresu rzymskiego w Babim Dole-Borczu, powiat Kartuzy, stanowisko 2, w latach 2008–2009, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XVII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, Gdańsk, 2011, s. 385–390.
 
119.
Michalski, J., Kurhan kultury wielbarskiej na st. IV w Bielawach, gm. Janowiec Kościelny, woj. warmińsko-mazurskie, „Warmińsko-mazurski biuletyn konserwatorski” III, 2001, s. 50–84.
 
120.
Mihailescu-Bîrliba, V., Die Karpatische Hügelgräberkultur in Rumänien, [w:] S. Czopek, A. Kokowski (red.), Na granicach antycznego świata. Sytuacja kulturowa w południowo-wschodniej Polsce i regionach sąsiednich w młodszym okresie przedrzymskim i okresie rzymskim. Materiały z konferencji – Rzeszów, 20–21 XI 1997, Rzeszów, 1999, s. 313–332.
 
121.
Natuniewicz-Sekuła, M., Birytualny (?) pochówek z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Weklicach, gm. Elbląg stanowisko 7, [w:] G. Nawrolska (red.), XV Sesja Pomorzoznawcza. Materiały z konferencji 30 listopada–02 grudnia 2005, Elbląg, 2005, s. 151–158.
 
122.
Natuniewicz-Sekuła, M., Okulicz-Kozaryn, J., Weklice. A Cemetery of the Wielbark Culture on Eastern Margin of Vistula Delta (Excavation 1984-2004), Monumenta Archaeologica Barbarica XVII, Warszawa, 2011.
 
123.
Niewęgłowski, A., Dwa cmentarzyska z okresu rzymskiego w Goździku, gm. Borowie, woj. Siedlce, SprArch. XXXV (1983), 1984, s. 131–159.
 
124.
Niezabitowska-Wiśniewska, B., Archaeology, History and the Heruls. The Lublin Region in the Late Roman Period and the Migration Period, Światowit Supplement Series B: Barbaricum 8, Warszawa, 2009, s. 195–239.
 
125.
Nylén, E., Hjulet och hjulkorsgravarna, „Tor” XIII, 1970, s. 98–128.
 
126.
Okulicz, J., Plemiona grupy nidzickiej kultury grobów jamowych (w okresie od końca II w. przed naszą erą do V w. n.e.), wyd. CD, [w:] W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze trzech światów. Kontakty kultur przeworskiej, wielbarskiej i bogaczewskiej w świetle materiałów z badań i poszukiwań archeologicznych, Światowit, Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages XIV, Warszawa, 1965/2006.
 
127.
Okulicz, J., Studia nad przemianami kulturowymi i osadniczymi w okresie rzymskim na Pomorzu Wschodnim, Mazowszu i Podlasiu, Archeologia Polski XV/2, 1970, s. 419–497.
 
128.
Okulicz, J., Cmentarzysko z okresu rzymskiego na „Łysej Górze” i „Zwierzyńcu” w Gródkach w województwie Ciechanowskim, Rocznik Olsztyński XIV/XV, 1983, s. 73–189.
 
129.
Okulicz, Ł., Kultura kurhanów zachodniobałtyjskich we wczesnej epoce żelaza, Wrocław, 1970.
 
130.
Olszta-Bloch, M., Kilkufazowy pochówek z cmentarzyska kultury wielbarskiej na stanowisku 17 w Gostkowie Folsągu, gm. Łysomice, woj. kujawsko-pomorskie, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XVII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do wczesnego średniowiecza, Gdańsk, 2011, s. 375–384.
 
131.
Pietrzak, M., Pruszcz Gdański. Fundstelle 10. Ein Gräberfeld der Oksywie- und Wielbark-Kultur in Ostpommern, Monumenta Archaeologica Barbarica IV, Kraków, 1997.
 
132.
Pokrovskìj, F. V. [Покровскiй, Ф. В.], Arheologičeskaâ karta Grodnenskoj guberníi, [w:] Trudy devâtogo arheologičeskago s”ezda v” Vil’ne 1983, tom I, Moskva 1895, priloženìe, Vil’na 1895, s. 1–165 [Археологическая карта Гродненской губерніи, (w:) Труды девятаго археологическаго съћзда въ Вильнћ 1893, том I, Москва 1895, приложеніе, Вильна 1895].
 
133.
Potocki, J., Kurhany z okresu rzymskiego w Łukawicy, pow. Lubaczów, Materiały Archeologiczne II, 1960, s. 279–290.
 
134.
Raddatz, K., Der Thorsberger Moorfund. Gürtelteile und Körperschmuck, Offa-Bücher 13, Neumünster, 1957.
 
135.
Rogozińska, R., Potocki, J., Kurhan z okresu rzymskiego w Łukawicy pow. Lubaczów, Wiadomości Archeologiczne XXVI/3–4 (1959/1960), 1960, s. 335–337.
 
136.
Rusin, K., Wstępne wyniki badań dwóch kurhanów z późnego okresu rzymskiego w Grochach Starych, gm. Poświętne, woj. białostockie, [w:] J. Ilkjær, A. Kokowski (red.), 20 lat archeologii w Masłomęczu I: Weterani, Lublin, 1998, s. 189–209.
 
137.
Rusin, K., Sprawozdanie z badań kurhanów 1-4 w Grochach Starych, gmina Poświętne, stan. 1, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego” 5, 1999, s. 221–233.
 
138.
Rusin, K., Kurhany w Grochach Starych ‒ cmentarzysko elity plemiennej sprzed 1700 lat, ZOW 56/4, 2001, s. 48–54.
 
139.
Rusin, K., Kurhan nr 5 w Grochach Starych stan. 1, gm. Poświętne, woj. Podlaskie. Wstępne wyniki badań, „Biuletyn Konserwatorski Województwa Podlaskiego” 11, 2005, s. 214–227.
 
140.
Rusin, K., Sprawozdanie z badań wykopaliskowych kurhanu nr 1 w Szpakach, gm. Wyszki, woj. podlaskie, „Podlaskie Zeszyty Archeologiczne” 1, 2005, s. 36–41.
 
141.
Rusin, K., Grave of the Wielbark culture from the Younger Roman Period under barrow no 1 in Szpaki, Wyszki commune, Bielsk Podlaski district, Podlasie voivodship, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska et alii (red.), The turbulent epoch. New materials from the Late Roman Period and the Migration Period, tom I, Monumenta Studia Gothica V, Lublin, 2008, s. 295–308.
 
142.
Schindler, R., Die Besiedlungsgeschichte der Goten und Gepiden im unteren Weichselraum auf Grund der Tongefäße, Quellenschriften zur ostdeutschen Vor- und Frühgeschichte 6, Leipzig, 1940.
 
143.
Schuster, J., Herzsprung. Eine kaiserzeitliche bis völkerwanderungszeitliche Siedlung in der Uckermark, Berliner Archäologische Forschungen 1, Rahden/Westf., 2004.
 
144.
Schuster, J., Wpływy wielbarskie na zachód od Odry, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, 2007, s. 433–456.
 
145.
Schuster, J., Lübsow. Älterkaiserzeitliche Fürstengräber im nördlichen Mitteleuropa, Bonner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichtlichen Archäologie 12, Bonn, 2010.
 
146.
Schuster, J., Bestattungen vom Lübsow-Typ als Kammergräber – ein Phantom?, [w:] A. Abegg-Wigg, N. Lau (red.), Kammergräber im Barbaricum. Zu Einflüssen und Übergangsphänomenen von der vorrömischen Eisenzeit bis in die Völkerwanderungszeit, Schriften des Archäologischen Landesmuseum, Ergänzungsreihe 9, Neumünster, 2014, s. 31–54.
 
147.
Schuster, J., Cieśliński, A., Neue Forschungen auf dem älterkaiserzeitlichen Fürstengräberfundplatz Lübsow-„Tunnehult”, „Germania“ 87/2 (2009), 2012, s. 569–587.
 
148.
Skowron, J., Cechy regionalne w obrządku pogrzebowym ludności kultury przeworskiej w dorzeczu Bzury, [w:] E. Droberjar (red.), Archeologie barbarů 2010. Hroby a pohřebiště Germánů mezi Labem a Dunajem. Sborník příspěvků ze VI. Protohistorické konference Hradec Králové, 6.–9. září 2010 / Archäologie der Barbaren 2010. Die Gräber und Gräberfelder der Germanen zwischen Elbe und Donau. Materialien der VI. Frühgeschichtlichen Konferenz Hradec Králové, 6.–9. September 2010, Studia Archaeologica Suebica I, Olomouc, 2011, s. 189–205.
 
149.
Skrzypek, I., Z badań wykopaliskowych i inwentaryzacyjnych w Nowym Krakowie, gm. Darłowo, stan. 1, „Folia Praehistorica Posnaniensia” XIII/XIV, 2005, s. 231–244.
 
150.
Skorupka, T., Kowalewko 12. Cmentarzysko birytualne ludności kultury wielbarskiej (od połowy I w. n.e. do początku III w. n.e.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż trasy gazociągu tranzytowego, t. II: Wielkopolska, cz. 3, Poznań, 2001.
 
151.
Skorupka, T., Strzyżewski, Cz., Cmentarzysko ludności kultury wielbarskiej w Imielnie, stan. 33, woj. wielkopolskie, Fontes Archaeologici Posnanienses 42, 2006, s. 97–124.
 
152.
Skóra, K., Intruz w kurhanie? O pochówkach wtórnych w obrzędowości pogrzebowej kultur wielbarskiej i przeworskiej, [w:] K. Skóra, T. Kurasiński (red.), Wymiary inności. Nietypowe zjawiska w obrzędowości pogrzebowej od pradziejów po czasy nowożytne, Acta Archaeologica Lodziensia 56, Łódź, 2010, s. 27–43.
 
153.
Strzyżewski, Cz., Żurowski, Z., Sprawozdanie z badań archeologicznych przeprowadzonych w rejonie Trzcianki, w woj. pilskim w 1976 r., Fontes Archaeologici Posnanienses XXVIII (1977), 1979, s. 76–83.
 
154.
Szela, A., Badania i pytania. Problemy związane z Mazowszem Północnym w pierwszych wiekach naszej ery, [w:] B. Kaim (red.), Blisko i daleko. Księga Jubileuszowa Instytutu Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, Warszawa (b.d.w.), s. 47–54.
 
155.
Szter, I., Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich i z okresu wędrówek ludów w Kamieniu na Pojezierzu Mazurskim, Wiadomości Archeologiczne LXI (2009–2010), 2010, s. 200–331.
 
156.
Talar, A., Woźniak, Z., Nowy kurhan z okresu rzymskiego w Łukawicy, pow. Lubaczów, Sprawozdania Archeologiczne XXII, 1970, s. 399–403.
 
157.
Teegen, W.-R., Studien zu dem kaiserzeitlichen Quellenopferfund von Bad Pyrmont, Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, Ergänzungsbd. 20, Berlin-New York, 1999.
 
158.
Tempelmann-Mączyńska, M., Babi Dół-Borcz. Woiwodschaft Gdańsk, Gemeinde Somonino, Fundstelle 2 (Gräberfeld aus der römischen Kaiserzeit), RArch. (1985), 1987s. 19–27.
 
159.
Tempelmann-Mączyńska, M., Das Frauentrachtzubehör des mittel- und osteuropäischen Barbaricums in der römischen Kaiserzeit, Uniwersytet Jagielloński, Varia CCLXIV, Kraków, 1989.
 
160.
Thomas, S., Studien zu den germanischen Kämmen der römischen Kaiserzeit, Arbeits- und Forschungsberichte zur sächsichen Bodendenkmalpflege 8, 1960, s. 54–215.
 
161.
Tomaszewska, I., Groby kultury wielbarskiej na cmentarzysku w Kołozębiu, gm. Suchocin, woj. ciechanowskie, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom I, 1988, s. 105–116.
 
162.
Tuszyńska, M., Cmentarzysko płaskie kultury wielbarskiej z późnego okresu rzymskiego w Kamienicy Szlacheckiej, gmina Stężyca, woj. gdańskie, stanowisko 3, [w:] M. Dworaczyk, P. Krajewski, E. Wilgocki (red.), XII Sesja Pomoznawcza, Szczecin 23.–24. października 1997 r. Materiały, Acta Archaeologica Pomoranica I, Szczecin, 1998, s. 113–120.
 
163.
Tuszyńska, M., Neue Entdeckungen im Gräberfeld der Wielbark-Kultur aus der römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit in Pruszcz Gdański, Fundstelle 5, [w:] M. Mączyńska, T. Grabarczyk (red.), Die spätrömische Kaiserzeit und frühe Völkerwanderungszeit in Mittel- und Osteuropa, Łódź, 2000, s. 132–141.
 
164.
Vakulenko, L., Zur Frage der Hügelgräber aus Łukawica, Acta Archaeologica Carpathica XLIV, 2009, s. 197–204.
 
165.
Walenta, K., Kręgi kamienne i kurhany w okresie wpływów rzymskich na Pomorzu, Archaeologia Baltica II, Łódź, 1977, s. 99–111.
 
166.
Walenta, K., Obrządek pogrzebowy na Pomorzu w okresie późnolateńskim i rzymskim, Archaeologia Baltica V, Polonia 80/81, Łódź (b.d.w.).
 
167.
Walenta, K., Leśno i mikroregion w okresie rzymskim, Chojnice, 2009.
 
168.
Wennersten, M., Gravfältet vid Annelund, Visby Flygfält, „Gotländskt Arkiv” 46, 1974, s. 117–118.
 
169.
Werner, J., Der goldene Armring des Frankenkönigs Childerich und die germanischen Handgelenkringe der jüngeren Kaiserzeit, „Frühmittelalterliche Studien” 14, 1980, s. 1–41.
 
170.
Wołągiewicz, R., Napływ importów rzymskich do Europy na północ od środkowego Dunaju, Archeologia Polski XV, 1970, s. 207–252.
 
171.
Wołągiewicz, R., Zagadnienie stylu wczesnorzymskiego w kulturze wielbarskiej, [w:] F. J. Lachowicz (red.), Studia Archaeologica Pomeranica, Koszalin 1974, s. 129–152.
 
172.
Wołągiewicz, R., Kręgi kamienne w Grzybnicy, Koszalin, 1977.
 
173.
Wołągiewicz, R., Kultura wielbarska-problemy interpretacji etnicznej, [w:] T. Malinowski (red.), Problemy kultury wielbarskiej, Słupsk, 1981, s. 79–106.
 
174.
Wołągiewicz, R., Pochówek w kłodzie dębowej z II wieku n.e. w Bagiczu, Materiały Zachodniopomorskie XXVI (1980 [1982]), 1984, s. 39–56.
 
175.
Wołągiewicz, R., Die Goten im Bereich der Wielbark-Kultur, [w:] J. Kmieciński (red.), Peregrinatio Gothica, Archaeologia Baltica VII, Łódź, 1986, s. 63–98.
 
176.
Wołągiewicz, R., Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym, Szczecin, 1993.
 
177.
Wołągiewicz, R., Związki Pomorza z strefami zachodniobałtycką i nadczarnomorską w okresie rzymskim w świetle przemian w kulturze wielbarskiej, [w:] W. Filipowiak (red.), Najnowsze kierunki badań najdawniejszych dziejów Pomorza. X Pomorska Sesja Archeologów z okazji 40-lecia powrotu Pomorza do Polski, Szczecin 1985 – marzec 28–30, Szczecin, 1995, s. 125–148.
 
178.
Woźniak, M., Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Kozłówku, pow. nidzicki (d. Klein Koslau, Kreis Neidenburg) w świetle publikacji i materiałów archiwalnych, Wiadomości Archeologiczne LXII, 2011, s. 169–208.
 
179.
Ziemlińska-Odojowa, W., Niedanowo. Ein Gräberfeld der Przeworsk- und Wielbark-Kultur in Nordmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica VII, Kraków, 1999.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top