PL EN
MATERIAŁY
Ozdoby brązowe z Kruchowa, pow. gnieżnieński
 
 
Więcej
Ukryj
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, ul. Długa 52, 00-241 Warszawa
 
 
Data publikacji: 31-12-2005
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2005;LVII(57):101-110
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
The State Archaeological Museum in Warsaw has in its keeping the following set of bronzes from Kruchowo, comm. Trzemeszno, distr. Gniezno, woj. wielkopolskie: neckring, bracelet, four armlets/anklets (PMA/III/5710). Originally, the group included two further pieces, at present lost: a spiral bracelet and another armlet/anklet (Fig. 1). The ornaments, originally in the collection of Józef Tomasz Przyborowski (1823–1896), presumably were discovered around 1850 but nothing more is known about their find-spot or closer time of discovery. The first bronze item from Kruchowo to be discussed is a bronze penannular neckring, fashioned from a circular-sectioned rod (Fig. 1:1), with tapering and hooked terminals. Close to one of the terminals there are traces of repair in the form of additional amount of bronze. The neckring is oval in shape, 13.0×16.0 cm, with rod D. of 0.3–0.5 cm. It is covered by dark green noble patina. Chemical composition of the bronze alloy is shown in Table 1, item 1. The described neckring form is considered typical for northern areas found west of the Odra river, dated to the close of the Bronze Age and onset of Hallstatt C. The four surviving circular or sub-oval annular armlets/anklets fashioned from circular-sectioned rod (Fig. 1:2–4.6) have the following dimensions: a) D. 10.0–10.7 cm, D. of rod 0.7–0.75 cm (Fig. 1:2); b) D. 10.0–10.7 cm, D. of rod 0.7–0.8 cm (Fig. 1:3); c) D. 10.1–11.4 cm, D. of rod 0.5–0.6 cm (Fig. 1:4); d) D. 10.3–11.3 cm, D. of rod 0.5–0.55 cm (Fig. 1:6). All are covered by dark green patina. Chemical composition of the alloy is shown in Table 1, items 2–5. The fifth, at present missing, armlet/anklet was similar in appearance and dimensions: D. ca 10.6 cm, D. of rod ca 0.75 cm (Fig. 1:7). In literature ornaments of the described type are considered as forms distinctive for the Odra region, longlived, but noted on a wider scale only during Late Bronze Age and Hallstatt C, lingering as far as Hallstatt D. Another item from Kruchowo is a bronze 6.3×7.15 cm oval-shaped annular bracelet fashioned from lentoid 0.3–0.4×0.4–0.5 cm rod (Fig. 1:5). Its colour is gold-brown. Chemical composition of its alloy is shown in Table 1, item 6. Similar bracelets occur in Late Bronze Age deposits but are noted also during both sub-periods of the Early Iron Age. The specimen in question may be an import from the Odra river region but alternately, it could have been produced locally by “Lusatian” craftsmen. The last bronze in the set from Kruchowo is the now missing bracelet – an unornamented specimen in the form of three coils of bronze sheet with tapering terminals (Fig. 1:8). Its diameter was 6.7 or 7.0 cm, the thickness of the plano-convex bronze sheet of about 1.0 cm. Chemical composition of the alloy is shown in Table 1, item 7. Similar bracelets are considered to be local “Lusatian” products, thought to occur from BA V until Hallstatt C. The ornaments of interest are all in tin bronze, with the tin content at 0.52%–10.81%. The examined pieces were fashioned by casting in temperatures over 1100ºC. The bronzes from Kruchowo are all fairly unassuming ornaments. However, it is unclear whether originally the set did not consist of a larger number of items. All the pieces of interest dated from BA V and Hallstatt C, and presumably this is also the time of their deposition. It is true, that similar forms are known to endure even until the later phase of the Hallstatt Period, but this presumably is associated with the practice of longlived use of bronze ornaments, particularly the more universal forms. Although the region of provenance of the discussed set lies within the boundaries of the Eastern Wielkopolska group of Lusatian culture only two of the bronzes appear to be local products. The majority – ie no less than six items – are considered imports from the region on the Odra river. It is difficult to establish at present the original nature of the Kruchowo bronzes. Given the structure of the find and fairly uniform chronology of its elements it may be surmised to represent a hoard or its fragment. This is because on the whole it corresponds to the description of similar deposits recorded during the same age in Wielkopolska and Kujawy. It cannot be excluded on the other hand that the objects originally belonged to inventories of one or a larger number of funerary deposits. Indeed, the archival record contains a reference to the discovery in 1889 of a Lusatian culture cemetery at Kruchowo. On occasion graves from the close of the Bronze Age may be fairly richly furnished in metal items, cf for instance the cemetery at Radojewice (Feature 51), distr. Inowrocław. The data at hand it insufficient to determine conclusively the nature of the find from Kruchowo, but it is more likely to have been a hoard.
 
REFERENCJE (32)
1.
Antoniewicz, W., Rewindykacje i odszkodowania w zakresie zabytków archeologicznych ziem polskich, Z otchłani wieków XV, 1946, s. 55–62.
 
2.
Blajer, W., Skarby z wczesnej epoki brązu na ziemiach polskich, Wrocław, 1990.
 
3.
Blajer, W., Skarby ze starszej i środkowej epoki brązu na ziemiach polskich, Kraków, 1999.
 
4.
Blajer, W., Skarby przedmiotów metalowych z epoki brązu i wczesnej epoki żelaza na ziemiach polskich, Kraków, 2001.
 
5.
Cofta-Broniewska, A., Metalurgia brązu w świetle źródeł archeologicznych, [w:] A. Cofta-Broniewska, Z. Hensel, Metalurgia brązu pradziejowych społeczeństw Kujaw, Poznań, 1996, s. 1–127.
 
6.
Cofta-Broniewska, A., Kośko, A., Historia pierwotna społeczeństw Kujaw, Warszawa-Poznań, 1982.
 
7.
Dąbrowski, J., Uwagi o rozchodzeniu się elementów kultury (na przykładzie ceramiki lepionej), Archeologia Polski XXXIII/1, 1988, s. 67–112.
 
8.
Dąbrowski, J., Gardawski, A., Czasy pełnego rozwoju kultury łużyckiej i kultura białowicka. Od początków IV okresu epoki brązu po koniec okresu halsztackiego C, [w:] J. Dąbrowski, Z. Rajewski (red.), Prahistoria ziem polskich IV: Od środkowej epoki brązu do środkowego okresu lateńskiego, Wrocław, 1979, s. 74–116.
 
9.
Durczewski, D., Skarby halsztackie z Wielkopolski, Przegląd Archeologiczny XIII, 1961, s. 58–162.
 
10.
Durczewski, Z., Grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej w Polsce, cz. I (syntetyczna), Kraków, 1939–1946.
 
11.
Durczewski, Z.,Grupa górnośląsko-małopolska kultury łużyckiej, cz. II (materiały), Kraków, 1948.
 
12.
Gedl, M., Die Sicheln in Polen, Prähistorische Bronzefunde XVIII/4, Stuttgart, 1995.
 
13.
Hensel, Z., Produkcja wyrobów ze stopów miedzi na Kujawach w świetle badań chemicznych, [w:] A. Cofta-Broniewska, Z. Hensel, Metalurgia brązu pradziejowych społeczeństw Kujaw, Poznań, s. 1996, 129–193.
 
14.
Jakimowicz, R., Sprawozdanie z działalności Państwowego Muzeum Archeologicznego za 1928 rok, Wiadomości Archeologiczne XIII, 1935, s. 232–278.
 
15.
Kaczmarek, J. E., Organizacja badań i ochrony zabytków archeologicznych w Poznaniu (1720–1958), Poznań, 1996.
 
16.
Kaczmarek, M., Zachodniowielkopolskie społeczności kultury łużyckiej w epoce brązu, Poznań, 2001.
 
17.
Karpińska, A., Reparacje prehistoryczne w Polsce, Przegląd Archeologiczny II, 1922-1924, s. 25–37.
 
18.
Kossina, G., Die goldenen „Eidringe” und die jüngere Bronzezeit in Ostdeutschland, Mannus VIII, 1917, s. 1–133.
 
19.
Kostrzewski, J., Skarby i luźne znaleziska metalowe od neolitu do wczesnego okresu żelaza z górnego i środkowego dorzecza Wisły i górnego dorzecza Warty, Przegląd Archeologiczny XV, 1964, s. 5–133.
 
20.
Kuśnierz, J., Die Beile in Polen III (Tüllenbeile), Prähistorische Bronzefunde IX/21, Stuttgart, 1998.
 
21.
Łuka, L. J., Skarb brązowy z V okresu epoki brązowej z Uścikówca w pow. obornickim, Przegląd Archeologiczny IX, 1953, s. 52–71.
 
22.
Pieczyński, Z., Cmentarzysko z wczesnego okresu żelaznego (700–400 przed n.e.) w Gorszewicach, w pow. szamotulskim, Fontes Archaeologici Posnanienses IV, 1954, s. 101–152.
 
23.
Sprockhoff, E., Niedersächsische Depotfunde der jüngeren Bronzezeit, Hildesheim-Leipzig, 1932.
 
24.
Sprockhoff, E., Die germanischen Vollgriffschwerter der jüngeren Bronzezeit, Berlin-Leipzig, 1934.
 
25.
Sprockhoff, E., Jungbronzezeitliche Hortfunde der Südzone des nordischen Kreises (Periode V), t. I, Mainz, 1956.
 
26.
Sulimirski, T., Kultura wysocka, Kraków, 1931.
 
27.
Szafrański, W., Skarby brązowe z epoki wspólnoty pierwotnej (IV i V okres epoki brązowej) w Wielkopolsce, Warszawa-Wrocław, 1955.
 
28.
Szydłowska, E., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Przeczycach, pow. Zawiercie (materiały), Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Archeologia 5, Bytom, 1968.
 
29.
Szydłowska, E., Cmentarzysko kultury łużyckiej w Przeczycach, pow. Zawiercie (omówienie materiałów), Rocznik Muzeum Górnośląskiego w Bytomiu, Archeologia 9, Bytom, 1972.
 
30.
Śmigielski, W., Grodziska ludności kultury łużyckiej w Wielkopolsce, [w:] Miscellanea archaeologica Thaddaeo Malinowski dedicata quae Franciscus Rożnowski redigendum curavit, Słupsk-Poznań, 1993, s. 347–357.
 
31.
Ząbkiewicz-Koszańska, H. A., Skarb ozdób brązowych kultury łużyckiej z okresu halsztackiego z Łęki koło Piątku, pow. Łęczyca, Prace i Materiały Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi, seria archeologiczna 13, 1966s. 131––159.
 
32.
Zielonka, B., Materiały z osiedla obronnego w Kamieńcu, pow. Toruń, Wiadomości Archeoglogiczne XXII/ 2, 1955, s. 158–173.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top