PL EN
ODKRYCIA
Nowe materiały z okresu wpływów rzymskich z Osówki, pow. lubelski
 
Więcej
Ukryj
 
Data nadesłania: 03-04-2020
 
 
Data ostatniej rewizji: 19-04-2020
 
 
Data akceptacji: 16-05-2020
 
 
Data publikacji: 31-12-2020
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2020;LXXI(71):384-388
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Until now, Osówka (Fig. 1) has been known from the scant mention by Stefan Nosek who described an accidentally discovered grave of the Przeworsk Culture. In 1994, attempts were made to localise the site, but they proved unsuccessful. The breakthrough came in 2008 thanks to three bronze brooches that were handed over to Ass. Prof. Piotr Łuczkiewicz from the Institute of Archaeology at Maria Curie-Skłodowska University. In the same year, a local site inspection was carried out to further verify the find. During exploration of the site, several fragments of pottery were found, including possibly shards of Przeworsk Culture vessels. The brooches from Osówka were typologically identified as a late form of the Almgren 41 type, an Almgren 96 type, and a provincial Roman knee brooch of the Almgren 247 type. Almgren 41 brooches are widespread in Wielbark Culture areas and much less common in Przeworsk Culture areas. Such brooches are traditionally dated to the late stage of phase B2 and above all to phases B2/C1 or B2/C1–C1a. Based on size, the Osówka copy (Fig. 2:a) was determined as type X1 according to the classification proposed by Jan Schuster. This is an interregional form mostly found in female burials. Almgren 96 brooches (Fig. 2:b) are typical of the Wielbark Culture, however, in much smaller numbers they also appear in the Przeworsk Culture area. The type is the guiding form of the B2/C1 phase. The third brooch (Fig. 2:c), having a semi-circular head plate ornamented with a so-called wolf teeth pattern should be assigned to type 13D after Werner Jobst or to variant 3.12.1 according to the classification by Emilie Riha. These types of brooches are characteristic of the Danube and Rhine provinces of the Roman Empire where were in use mostly in the 2nd and 3rd century CE. Osówka brooches confirm that that the site was a Roman Period cemetery. The grave published by Stefan Nosek proves that in phase B2 it was used by a local Przeworsk community. Three brooches found in 2008 are evidence that the cemetery remained in use in phase B2/C1. However, it is very difficult to determine its cultural affiliation in this phase. In eastern Poland (i.e. right-bank Mazovia, Podlachia, and the Lublin Region) at the turn of the early and late Roman Period, the current Przeworsk settlement was gradually replaced by the Wielbark settlement.
 
REFERENCJE (43)
1.
ABRAMEK B. 1983: Osada kultury przeworskiej w Strobinie na stan. 3, „Sprawozdania Archeologiczne“ XXXIV (1982), 153–169.
 
2.
ALMGREN O. 1923: Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrö­mischen und südrussischen Formen, Mannus-Bibliothek 32, Leipzig.
 
3.
ANDRZEJOWSKI J. 1998: Zagadnienie kontynuacji cmentarzysk w wschodniej strefie kultury przeworskiej, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim, materiały z konferencji II, Lublin, 103–125.
 
4.
ANDRZEJOWSKI J. 2001: Wschodnia strefa kultury przeworskiej – próba definicji, „Wiadomości Archeologiczne” LIV (1995–1998), 59–87.
 
5.
ANDRZEJOWSKI J. 2009: Nekropola w Modle a późna faza kultury przeworskiej na północnym Mazowszu, mps dysertacji doktorskiej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego.
 
6.
ANDRZEJOWSKI J. 2019: The Gothic migration through Eastern Poland – archaeological evidences, [w:] A. Cieśliński, B. Kontny (red.), Interacting Barbarians. Contacts, Exchange and Migrations in the First Millennium AD, Neue Studien zur Sachsenforschung 9, Warszawa-Braunschweig, 225–237.
 
7.
BÖHME A. 1972: Die Fibeln der Kastelle Saalburg und Zugmantel, „Saalburg Jahrbuch“ XXIX, 5–112.
 
8.
CIEŚLIŃSKI A. 2010: Kulturelle Veränderungen und Besiedlungsabläufe im Gebiet der Wielbark-Kultur an Łyna, Pasłęka und oberer Drwęca, Berliner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte NF 17, Berlin.
 
9.
CZARNECKA K. 2007: Oblin. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Südmasowien, Monumenta Archeologica Barbarica XIII, Warszawa.
 
10.
DĄBROWSKA I. 1958: Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Osiecku, pow. Garwolin, Materiały Starożytne IV, 255–300.
 
11.
DROBERJAR E. 2012: Římské kolínkovité spony v Čechách, „Archeologické výzkumy v jižních Čechách” 25, 119–131.
 
12.
ETTLINGER E. 1973: Die römischen Fibeln in der Schweiz, Handbuch der Schweiz zur Römer- und Merowingerzeit, Bern.
 
13.
GAJEWSKI L. 1951: Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich w Osówce, w pow. lubartowskim, „Z otchłani wieków” XX/3/4, 68.
 
14.
GŁADYSZ-JUŚCIŃSKA M. 2003: Niecodzienne odkrycie „fibul panońskich” na Lubelszczyźnie, [w:] A. Bursche, R. Ciołek (red.), Antyk i barbarzyńcy. Księga dedykowana profesorowi Jerzemu Kolendo w siedemdziesiątą rocznicę urodzin, Warszawa, 193–204.
 
15.
GODŁOWSKI K. 1970: The Chronology of the Late Roman and Early Migration Periods in Central Europe, ZNUJ CCXVII = Prace Archeologiczne 11, Kraków.
 
16.
GODŁOWSKI K. 1977: Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku (część II), „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne IV, 7–237.
 
17.
GODŁOWSKI K., WICHMAN T. 1998: Chmielów Piaskowy. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur im Świętokrzyskie-Gebirge, Monumenta Archaeologica Barbarica VI, Kraków.
 
18.
HAUPTMANN Th. 1998: Studien zu den Dreisprossenfibeln, [w:] J. Kunow (red.), 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf [2002], 159–173.
 
19.
JOBST W. 1975: Die römischen Fibeln aus Lauriacum, Forschungen in Lauriacum10, Linz.
 
20.
KOKOWSKI A. 1991: Lubelszczyzna w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie rzymskim, Lubelskie Materiały Archeologiczne IV, Lublin.
 
21.
KOKOWSKI A. 2009: Kontinuität und Diskontinuität der Besiedlung in der jüngeren vorrömischen Eisenzeit und in der römischen Kaiserzeit am Beispiel des Hrubieszów-Beckens, „Přehled výzkumů” 50, 181–211.
 
22.
KOKOWSKI A., KUTYŁOWSKI A. 1987: Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich w Woli Skromowskiej, woj. lubelskie, WA XLVIII/1 (1983), 55–72.
 
23.
KOLNÍK T. 1980: Römerzeitliche Gräberfelder in der Slowakei, Teil 1, Archaeologia Slovaca – Fontes XIV, Bratislava.
 
24.
ŁUCZKIEWICZ P. 2006: Perespa – kolejne cmentarzysko z okresu rzymskiego ze wschodniej Lubelszczyzny?, „Wiadomości Archeologiczne” LVIII, 390–394.
 
25.
ŁUCZKIEWICZ P. 2015: Sobieszyn, stan. 1. Zniszczone cmentarzysko kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego i okresu rzymskiego, [w:] B. Kontny (red.), Ubi tribus faucibus fluenta Vistulae fluminis ebibuntur. Jerzy Okulicz-Kozaryn in memoriam, ŚWIATOWIT Suppl. Series B: Barbaricum 11, Warszawa, 383–400.
 
26.
MACHAJEWSKI H. 1998: Die Fibeln der Gruppe V, Serie 8, im östlichen Teil Mitteleuropas, [w:] J. Kunow (red.), 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf [2002], 87–196.
 
27.
MACHAJEWSKI H. 2000: Cmentarzysko ludności grupy gustowskiej na Wzgórzu Młynówka w Wolinie, woj. zachodniopomorskie, [w:]: R. Madyda-Legutko, T. Bochnak (red.), SVPERIORES BARBARI. Księga pamiątkowa ku czci Profesora Kazimierza Godłowskiego, Kraków, 241–253.
 
28.
MĄCZYŃSKA M. 2006: Uwagi o niektórych typach zapinek II grupy serii wschodniej Oscara Almgrena, WA LVIII, 159–184.
 
29.
MĄCZYŃSKA M. 2011: Der frühvölkerwanderungszeitliche Hortfund aus Łubiana, Kreis Kościerzyna (Pommern), „Bericht der Römisch-Germanischen Kommission“ 90 (2009), 7–481.
 
30.
MERCZI M. 2011: Térdfibulák Komárom-Esztergom megyéből, „Komárom-Esztergom Megyei Múzeumok közleményei” 17, 7–79.
 
31.
NIEZABITOWSKA-WIŚNIEWSKA B. 2018: Puławy-Włostowice. Wielokulturowe stanowisko z zachodniej Lubelszczyzny, Lublin.
 
32.
NOSEK S. 1950: Zabytki kultury wenedzkiej z Lubelszczyzny, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F, Nauki Filozoficzne i Humanistyczne III/2 (1948), Lublin, 215–229.
 
33.
NOSEK S. 1957: Materiały do badań nad historią starożytną i wczesnośredniowieczną międzyrzecza Wisły i Bugu, Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska, sectio F: Nauki filozoficzne i humanistyczne VI (1951), Lublin-Kraków.
 
34.
OLĘDZKI M. 1992: Uwagi o niektórych odmianach fibul kapturkowych serii wschodniej jako przyczynek do zagadnienia kwalifikacji kulturowej wschodnich obszarów kultury przeworskiej, „Przegląd Archeologiczny” 40, 49–70.
 
35.
OLĘDZKI M. 1998: Rollenkappenfibeln der östlichen Hauptserie Almgren 37-41 und die Varianten Fig. 42-43, [w:] J. Kunow (red.), 100 Jahre Fibelformen nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf [2002], 67–84.
 
36.
OLĘDZKI M. 2007: Roman knee fibulae with a semicircular plate on the head from present-day Poland, [w:] E. Droberjar, O. Chvojka (red.), Archeologie barbarů 2006. Sborník příspěvků z II. protohistorické konference, České Budějovice 21.–24. 11. 2006, Archeologické výzkumy v jižních Čechách, Suppl. 3/I, České Budějovice, 113–117.
 
37.
RIHA E. 1979: Die römischen Fibeln aus Augst und Kaiseraugst, Forschungen in Augst 3, Augst.
 
38.
SCHUSTER J. 2006: O późnych zapinkach kapturkowych (A II 41), „Wiadomości Archeologiczne” LVIII, 101–120.
 
39.
STASIAK-CYRAN M. 2016: Charakterystyka osady w Nieszawie Kolonii w świetle analizy źródeł archeologicznych i badań interdyscyplinarnych, [w:] M. Stasiak-Cyran (red.), Nieszawa-Kolonia, stanowisko 5, powiat Opole Lubelskie. Interdyscyplinarna monografia osady z okresu rzymskiego, Lublin, 10–210.
 
40.
VADAY A.H. 1989: Die sarmatischen Denkmäler des Komitats Szolnok. Ein Beitrag zur Archäologie und Geschichte des sarmatischen Barbaricums, „Antaeus. Communicationes ex Instituto Archaeologico Academiae Scientiarum Hungaricae” 17–18 (1988–1989).
 
41.
WALUŚ A., KOWALEWSKA B. 1999: Kurhan I i II z cmentarzyska w Stolnie, gm. Miłakowo, woj. warmińsko-mazurskie, ŚWIATOWIT. Suppl. Series P: Prehistory and Middle Ages I, Warszawa.
 
42.
WOŁĄGIEWICZ R. 1970: Napływ importów rzymskich do Europy na północ do środkowego Dunaju, „Archeologia Polski” XV, 207–252.
 
43.
WOŁĄGIEWICZ R. 1974: Zagadnienie stylu wczesnorzymskiego w kulturze wielbarskiej, [w:] F.J. Lachowicz (red.), Studia Archaeologica Pomeranica, Koszalin, 129–152.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top