PL EN
ODKRYCIA
Niezbyt sucha kraina. Specyfika osadnicza terenów zalewowych doliny środkowej Wisły na przykładzie skupiska osadniczego w Glinkach, pow. otwocki
 
Więcej
Ukryj
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie
 
 
Data nadesłania: 25-10-2019
 
 
Data ostatniej rewizji: 21-11-2019
 
 
Data akceptacji: 18-12-2019
 
 
Data publikacji: 31-12-2019
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2019;LXX(70):271-280
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
Floodplains of large rivers are rarely the subject of archaeological research. The excavations at the cemetery of the Przeworsk culture at Czersk, Piaseczno County, and studies on the modern settlement in the Urzecze (literally at-the-river’s) microregion near Warsaw yielded data about the settlement in the Middle Vistula Valley across the ages and prompted a non-invasive examination of the area. In 2017, a large-scale fieldwalking survey took place in the southern part of the Urzecze floodplain, covering an area of ca. 83 square kilometres (Figs. 1, 2). The already known sites were verified, and numerous new sites from various historical periods were discovered. The survey was complemented with traditional research, such as cartographical and historical searches, as well as new solutions in the form of a digital elevation model, obtained by laser scanning of the ground surface and geophysical and underwater prospection. The character of settlement in the area, specific due to the natural conditions, can be illustrated on the example of the settlement cluster near the village of Glinki, situated on the right bank of the Vistula, at the latitude of Góra Kalwaria (Fig. 3). Settlement in periodically flooded areas is focused only in a few selected places, where the shape of the terrain guarantees relatively safe shelter during periods of regular but hard to predict overflows and dangerous inundations. In the case of the cluster in Glinki, small, elevated areas, difficult to notice in the field and surrounded by oxbow lakes that form natural reservoirs (polders), are legible (Fig. 4). The oldest traces of settlement date back to the Bronze Age and Early Iron Age, then to the pre-Roman and Roman period and the Middle Ages, up to modern and contemporary times (Fig. 5, 6). The ‘insular’ nature of settlement (Fig. 9) in the floodplains of the Middle Vistula is confirmed by the observed presence of other, similar clusters situated on the former sandbanks and islands or their remains. The specificity of natural conditions (Fig. 7, 8, 10) and the rhythm of life in these areas influenced the flavour and specificity of the local culture, a phenomenon that has been well described for modern times (Ł.M. Stanaszek 2014). It is possible that in the earlier time periods some local differences within the large archaeological cultures are also to be expected. This can only be confirmed by future excavations in the area.
 
REFERENCJE (33)
1.
Andrzejowski J. 2019: The Gothic migration through Eastern Poland – the archaeological evidence, [w:] A. Cieśliński, B. Kontny (red.), Interacting Barbarians. Contacts, Exchange and Migrations in the First Millennium AD, Neue Studien zur Sachsenforschung 9, Warszawa-Braunschweig, 225–237.
 
2.
Brzóska A. 2013: Sprawozdanie z badań archeologicznych przy robotach ziemnych przeprowadzonych na obszarze stanowiska archeologicznego AZP 61-68/90 oraz jego strefie ochronnej, mps w archiwum MWKZ.
 
3.
Czarnecka K. 2012: A Parade Shield from the Przeworsk Culture Cemetery in Czersk, near Warsaw, Poland: an International Sign of Status in the Early Roman Period, [w:] A. Bliujienė (red.), People at the Crossroads of Space and Time (Footmarks of Societies in Ancient Europe) II, Archaeologia Baltica 18, 97–108.
 
4.
Czarnecka K. 2014a: W środku paradnej tarczy. Ciekawy grób z cmentarzyska kultury przeworskiej w Czersku, pow. piaseczyński, [w:] T. Kurasiński, K. Skóra (red.), Grób w przestrzeni, przestrzeń w grobie. Przestrzenne uwarunkowania w dawnej obrzędowości pogrzebowej, Acta Archaeologica Lodziensia 60, Łódź, 35–44.
 
5.
Czarnecka K. 2014b: Północne nawiązania w uzbrojeniu kultury przeworskiej z wczesnego okresu wpływów rzymskich. Dwa ciekawe groby z bronią z cmentarzyska w Czersku, pow. piaseczyński, [w:] R. Madyda-Legutko, J. Rodzińska-Nowak (red.), Honoratissimum assensus genus est armis laudare. Studia dedykowane Profesorowi Piotrowi Kaczanowskiemu z okazji siedemdziesiątej rocznicy urodzin, Kraków, 101–110.
 
6.
Dąbrowska T. 2008: Młodszy okres przedrzymski na Mazowszu i zachodnim Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne VII, 1–246.
 
7.
Dobrzańska H., Kalicki T. 2018: Osadnictwo ludności kultury przeworskiej na równinach zalewowych w zachodniej części Kotliny Sandomierskiej, Archeologia Polski LXIII, 119––143.
 
8.
Kempisty A. 1963: Sprawozdanie z ratowniczych prac archeologicznych w Glinkach, pow. Otwocki, mps w archiwum MWKZ.
 
9.
Kempisty A. 1965: Obrządek pogrzebowy w okresie rzymskim na Mazowszu, Światowit XXVI, 5–163.
 
10.
Kiersnowska T. 1986: Czersk w XIII i XIV wieku. Ośrodek władzy książęcej na południowym Mazowszu, Warszawa.
 
11.
Kolendo J. 1998: Rejon ujścia Wisły w oczach starożytnych, [w:] A. Bursche, R. Chowaniec, W. Nowakowski (red.), Świat antyczny i Barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, tom I, Instytut Archeologii. Uniwersytet Warszawski, seria podręczników, tom I, Warszawa, 107–115.
 
12.
Lubomirski T. 1879: Księga ziemi czerskiej. Liber terrae Cernensis 1404–1425. Najdawniejsze księgi sądowe, Warszawa.
 
13.
Modrzewska H. 1965: Działalność Państwowego Muzeum Archeologicznego w Warszawie w 1963 r., Wiadomości Archeologiczne XXXI/1, 123–126.
 
14.
Niewęgłowski A. 1966: Z badań nad osadnictwem w okresach późnolateńskim i rzymskim na Mazowszu. Studium metodyczne, Wrocław.
 
15.
Niewęgłowski A. 1972a: Mazowsze na przełomie er. Przemiany społeczno-demograficzne i gospodarcze, Wrocław.
 
16.
Niewęgłowski A. 1972b: Stosunki kulturowe i osadnicze na początku okresu lateńskiego na Mazowszu, Wiadomości Archeologiczne XXXVII/1, 19–40.
 
17.
Pawiński A. 1895: Polska XVI wieku pod względem geograficzno-statystycznym, tom V: Mazowsze, Źródła Dziejowe XVI, Warszawa.
 
18.
Piskorz-Branekova E., Stanaszek Ł.M. 2015: Strój wilanowski z nadwiślańskiego Urzecza, Atlas Polskich Strojów Ludowych, cz. IV: Mazowsze i Sieradzkie, z. 11, Wrocław.
 
19.
Pydyn A., Solecki R., Popek M. 2017: Sprawozdanie z prospekcji podwodnej Jeziora Czerskiego, Jeziora Żelawino i Jeziora Glinieckiego w ramach projektu „Łącząc brzegi. Nieinwazyjne badania terenów zalewowych mikroregionu Urzecze w Dolinie Środkowej Wisły”, mps w archiwum Działu Epoki Żelaza PMA.
 
20.
Rakowski T., Watemborska-Rakowska K. 2017: Gniew jest osłą męstwa. Uwagi o osełkach z okresu wpływów rzymskich na podstawie znalezisk z cmentarzyska kultury przeworskiej w Czersku na Urzeczu, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), Orbis Barbarorum. Studia ad archaeologiam germanorum et baltorum temporibus imperii romani pertinentia Adalberto Nowakowski dedicata, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina VI, Warszawa-Schleswig, 507–536.
 
21.
Stanaszek Ł.M. 1998: Pradzieje okolic Karczewa, [w:] L. Podhorodecki (red.), Karczew. Dzieje miasta i okolic, Karczew, 7–28.
 
22.
Stanaszek Ł.M. 2012a: Na Łużycu. W zapomnianym regionie etnograficznym nad Wisłą, Warszawa-Czersk.
 
23.
Stanaszek Ł.M. 2012b: Nieznane fakty z dziejów powstania i funkcjonowania Królewskiej Komory Solnej w Górze Kalwarii, „Komunikat” [Biuletyn Towarzystwa Miłośników Góry Kalwarii i Czerska], XXIV/1(91), 7–12.
 
24.
Stanaszek Ł.M. 2014: Nadwiślańskie Urzecze. Podwarszawski mikroregion etnograficzny, Warszawa-Czersk.
 
25.
Watemborska-Rakowska K. 2014: Pochówek rodzinny z cmentarzyska kultury przeworskiej w Czersku na Urzeczu, Wiadomości Archeologiczne LXV, 263–276.
 
26.
Watemborska-Rakowska K. 2017: Wisior w typie Şimleul Silvaniei z Czerska na Urzeczu, Wiadomości Archeologiczne LXVIII, 270–274.
 
27.
Widawski M., Zawadzki M. 2007: Sprawozdanie z badań powierzchniowych w Glinkach, gm. Karczew, pow. otwocki, Warszawa 2007, mps w Gabinecie Numizmatycznym PMA.
 
28.
Wielowiejski P. 1982: Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych na cmentarzysku kultury przeworskiej zlokalizowanym w miejscowości Glinki, gmina Karczew, woj. warszawskie, mps w archiwum MWKZ.
 
29.
Wielowiejski P. 1985: Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych na cmentarzysku kultury przeworskiej zlokalizowanym w miejscowości Glinki, gmina Karczew, woj. warszawskie, mps w archiwum MWKZ.
 
30.
Wielowiejski P. 1986: Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych na cmentarzysku kultury przeworskiej zlokalizowanym w miejscowości Glinki, gmina Karczew, woj. warszawskie, mps w archiwum MWKZ.
 
31.
Wielowiejski P. 1987: Sprawozdanie z badań wykopaliskowych przeprowadzonych na cmentarzysku kultury przeworskiej zlokalizowanym w miejscowości Glinki, gmina Karczew, woj. warszawskie, mps w archiwum MWKZ.
 
32.
Woyda S. 1989: Sprawozdanie z badań powierzchniowych przeprowadzonych na obszarze 61-68, Pruszków, mps w archiwum MWKZ.
 
33.
Wróblewski T. 2017: Opracowanie wyników archeologicznych badań geofizycznych, mps w archiwum Działu Epoki Żelaza PMA.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top