PL EN
ODKRYCIA
Ślad cmentarzyska kultury przeworskiej w Chełstach nad Narwią
 
 
Więcej
Ukryj
1
Państwowe Muzeum Archeologiczne w Warszawie, ul. Długa 52 «Arsenał», 00-241 Warszawa
 
 
Data publikacji: 31-12-2014
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2014;LXV(65):251-263
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
The Iron Age Department of the State Archaeological Museum has in its keeping a small carton of a few dozen pottery fragments, provenanced until recently to the locality “Chełchy” (earlier: Chełsty), on the Narew River near Różan. Among the sherds were found two early (old?) handwritten labels (Fig. 1b): an apparently older one, written by S. Krukowski on 25 May 1925, with the placename “Chełsty”, near Różan in Ostrołęka County, and some details: “sand dune, to the south-east of the village”. The other, later, label by an unknown author, records the name of the locality incorrectly as “Chełchy”. This label was the cause of subsequent problems in locating the site. The placename provided by the earlier of these two labels agrees both with the geographical and topographical situation of the area around the village Chełsty on the Narew River. The pottery assemblage comprises fragments belonging to at least eleven vessels which have analogy to the funeral pottery of the Przeworsk Culture known from phases B1 and B2 of the Early Roman Period (Fig. 2 & 3). Vessels of a similar form and decoration were recorded in cemeteries in Mazovia e.g., at Kamieńczyk, Wyszków County, at Nadkole, Węgrów County, and at Oblin, Garwolin County (Fig. 4 & 5). The presence of some fragments of heavily burnt and distorted vessels (Fig. 6) lend additional support to the interpretation of the pottery collection from Chełsty as finds from a Przeworsk Culture cemetery. During an inspection made in the area around Chełsty in 2015 an oral information was obtained from one of the oldest inhabitants of the village that, some decades earlier the local people used to see some dug up “crocks with ashes” in a wood near the village. This however, had been quite a long time back and the narrator had never seen the urns. The spot indicated by the village inhabitants lies on a relic of a sand dune overgrown with a coniferous forest. In its central area there is a large and deep hollow, the remains of trenches which had destroyed almost the entire surface of the dune (Fig. 8 & 9). The damage presumably was caused by military activity during World War II. The pottery assemblage now in the State Archaeological Museum in Warsaw is at present the only piece of information about a cemetery of the Przeworsk Culture, presumably small and dating to the Early Roman Period, situated on an elevation near to the now defunct river channel of the Narew and the village of Chełsty, commune Różan, in Maków Mazowiecki County (Fig. 7).
 
REFERENCJE (25)
1.
Andrzejowski, J., Nadkole 2. A Cemetery of the Przeworsk Culture In Eastern Poland, Monumenta Archaeologica Barbarica V, Kraków, 1998.
 
2.
Andrzejowski, J., Nekropola w Modle a późna faza kultury przeworskiej na północnym Mazowszu, m-pis dysertacji w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 2009.
 
3.
Andrzejowski, Prochowicz, R., Rakowski, T., Brooches Type Gródek 47 and their Dating, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska et alii (red.), The Turbulent Epoch. New Materials from the Late Roman Period and the Migration Period, vol. I, Monumenta Studia Gothica V, Lublin, 2008, s. 39–61.
 
4.
Balcerzak, M., Zarys pradziejów ziem położonych między Narwią a Orzem, [w:] Z kart naszej historii – dzieje ziem nadorzańskich, Troszyn, 2014, s. 5–20.
 
5.
Czarnecka, K., Oblin. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Südmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica XIII, Warszawa, 2007.
 
6.
Dąbrowska, T., Wczesne fazy kultury przeworskiej. Chronologia – zasięg – powiązania, Warszawa, 1988.
 
7.
Dąbrowska, T., Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica III, Kraków, 1997.
 
8.
Dąbrowska, T., Młodszy okres przedrzymski na Mazowszu i zachodnim Podlasiu, Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne VII, 2008.
 
9.
Długosz, J., Dziejów polskich ksiąg dwanaście, t. I–IV (przeł. K. Mecherzyński), Kraków, 1867.
 
10.
Gilejko, B., Szkice z życia Pułtuska w latach 1907–1939, (w:) J. Antoniewicz, A. Gieysztor, S. Kotarski (red.), Pułtusk. Studia i materiały z dziejów miasta i regionu, t. II, Warszawa, 1975, s. 213–240.
 
11.
Godłowski, K., Przemiany kulturowe i osadnicze w południowej i środkowej Polsce w młodszym okresie przedrzymskim i w okresie wpływów rzymskich, Wrocław, 1985.
 
12.
Jakimowicz, R., Sprawozdanie z działalności Państwowego Konserwatora Zabytków Przedhistorycznych okręgu warszawskiego za lata 1924–1926, Wiadomości Archeologiczne X, 1929, s. 271–280.
 
13.
Jurga, T., Karbowski, W., Armia „Modlin” 1939, Warszawa, 1987.
 
14.
Juszkiewicz, R., Walki o przedmościa. Różan, Pułtusk, Płock 1939, Warszawa, 1992.
 
15.
Kolendo, J., Zróżnicowanie ludów Germanii w świetle analizy dzieł Tacyta, [w:] J. Kolendo, Świat antyczny i Barbarzyńcy. Teksty, zabytki, refleksja nad przeszłością, tom I (red. A. Bursche, R. Chowaniec, W. Nowakowski), Instytut Archeologii, Uniwersytet Warszawski, seria podręczników, tom I, Warszawa, 1998, s. 57–64.
 
16.
Kozłowski, S. K., Stefan Krukowski. Narodziny Giganta, Warszawa, 2007.
 
17.
Liana, T., Chronologia względna kultury przeworskiej we wczesnym okresie rzymskim, Wiadomości Archeologiczne XXXV/4, 1970, s. 429–487.
 
18.
Niewęgłowski, A., Z badań nad osadnictwem w okresach późno lateńskim i rzymskim na Mazowszu. Studium metodyczne, Wrocław, 1966.
 
19.
Okulicz, J., Studia nad przemianami kulturowymi i osadniczymi w okresie rzymskim na Pomorzu Wschodnim, Mazowszu i Podlasiu, Archeologia Polski XV, 1970, s. 419–497.
 
20.
Połujański, A., Opisanie lasów Królestwa Polskiego i gubernij zachodnich Cesarstwa Rossyjskiego pod względem historycznym, statystycznym i gospodarczym, t. I, Warszawa, 1854.
 
21.
Prochowicz, R., Wielokulturowe stan. IV w Tomaszach, gm. Czerwin, woj. ostrołęckie – problem przynależności kulturowej i chronologicznych granic użytkowania, m-pis pracy magisterskiej w Instytucie Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego, 1998.
 
22.
Prochowicz, R., Osada w Przeradowie, „Archeologia Żywa” 4 [34] (2005/2006), 2006, s. 16–18.
 
23.
Prochowicz, R., Rakowski, T., Nowe stanowisko kultury wielbarskiej na północnym Mazowszu, Wiadomości Archeologiczne LXIV, 2013, s. 198–209.
 
24.
Przewoźna-Armonowa, K., Osada z młodszego okresu przedrzymskiego w Kuninie, woj. Ostrołęka, „Acta Universitatis Nicolai Copernici”, Archeologia VII (1983), 1984, s. 87–110.
 
25.
Prószyński, Z., Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Goworowie w pow. ostrołęckim, Przegląd Archeologiczny VII, 1947, s. 307–308.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top