PL EN
MATERIAŁY
Cmentarzysko kultury wielbarskiej w Kozłówku, pow. nidzicki (d. Klein Koslau, Kreis Neidenburg) w świetle publikacji i materiałów archiwalnych
 
 
Więcej
Ukryj
1
Muzeum Starożytnego Hutnictwa Mazowieckiego im. S. Woydy, pl. Jana Pawła II 2; PL 05-800 Pruszków
 
 
Data publikacji: 31-12-2011
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2011;LXII(62):169-208
 
SŁOWA KLUCZOWE
DZIEDZINY
STRESZCZENIE
The village Kozłówko, commune Kozłowo, distr. Nidzica, voiv. warmińsko-mazurskie (former Klein Koslau, Kr. Neidenburg) lies some 20 km to the south-west of the town Nidzica, on a small elevation on the left bank of the Szkotówka, right-bank tributary of the Nida R. During the 18th century relics of an ancient cemetery were identified near this locality. In volume II of his work Versuch einer wirtschaftlichen Naturgeschichte von dem Königreich Ost- und Westpreußen, F. Bock recorded the presence of fifteen small circular pavements which were to be found in the vicinity of the village Klein Koslau. In 1890 the Prussia Museum at Königsberg added to its collections a grave assemblage unearthed during farming on one of the small hills close to the village. In the autumn of 1891 Kozłówko was visited by J. Heydeck, vice-chairman of Altertumsgesellschaft Prussia. The discovery of further artefacts during this visit and survey of the site led to a decision to excavate. Archaeological investigation covering a fragment of the southern slope of the elevation identified eighty or so flat graves and a barrow. The material from Kozłówko passed to Prussia Museum where it remained until the evacuation at the end of the second world war. Its present location is unknown. Perhaps this material was not taken out of the city at all – this is suggested by the discovery made in 2000 in Kaliningrad, of a buckle originating from grave XXXVII. Heydeck published the results from the fieldwork in a brief report, providing a general description of the site and listing 39 grave inventories, illustrating twelve of them. This brief report is supplemented to some extent by information found in later works – E. Blume and R. Schindler, and in the private files of German archaeologists. Most of the flat graves were unurned cremations; only four appear to have contained cinerary urns (graves XVI, XXX, XXXV). The grave pits were basin-like, with a diameter of up to 1.5 m and a depth in the range of 35–45 cm. Individual burials had an irregular distribution within the cemetery, with larger and smaller spaces between them. A number of grave outlines were in contact and, in a few cases, later burials intruded on older grave pits. At the time of Heydeck’s investigation most of the graves were in good condition, only a few of them, found at the highest level, next to the northern margin of the cemetery, had suffered damaged from ploughing. A few graves were under circular pavements of fieldstones. The grave goods were discovered in 40 graves. The largest group of metal finds (17) were bronze brooches. Fourteen originated from grave assemblages (A, VII, IX, X, XVI, XVII, XXI, XXII, XXIII, XXV, XXVII, XXXI, XXXIV, XXXIX) one was a stray find. Arguably the earliest form is the fibula type A 41 discovered in grave A; it is a form characteristic mainly for the area of the Odra and the Vistula basin during phase B2/C1–C1a. Tendril brooches, the largest group, were noted in eight graves, a ninth was a surface find lacking context. Specimens close to types A161–162 were discovered in four graves (X, XVI, XXV, XXXIV). Specimens recorded in graves XVI (Fig. 4/XVI:1), XXV and XXXIV, with an arched or a knee-shaped bow, belong in phases C1b–C2, and a fibula from grave X, with a flat ribbon bow, is datable to phases C3–D. The remaining five tendril brooches are specimens with the end of the foot hammered flat into a catch, types A172 and A168/172. Four of these come from graves (VII, IX, XXXI, XXXIV), one was a stray find. Type A172 brooches are characteristic mainly for deposits attributable to so-called Gothic cultures. They are dated starting from phase C2 until the early segment of the Migration Period although they are regarded by some researchers as forms restricted to phase C3. Nevertheless, fibulae A172 may probably be recognised as a form diagnostic for the final phase of Wielbark Culture occupation corresponding to phases C3–D. Grave XXII contained a fibula type A185 with “an openwork” foot. Its bow was decorated with cross-wise incisions to imitate coiled wire seen Almgren 1 series VI group brooches. Similar forms were discovered e.g., at Niedanowo, graves 539 and 549, and Pruszcz Gdański 6 (former Prauster Dreieck); their dating is confined to phases C2–D. Gave XXXI, datable to phases C3–D, contained a brooch with a lozengic foot, similar to type A175, known as Elbefibel. These forms are characteristic mainly for northern Europe where they are dated mostly to phases C2 and C3. In Wielbark Culture this fibula form is rare, is recorded at e.g., Bzowo, Malbork-Wielbark, grave 1334 [133?], Stary Targ, grave 241, and is dated mainly to phases C3–D. In grave XXVII there were two ‘caterpillar’ brooches (Raupenfibel), variant 1b, variety A, series II of M. Tuszyńska. This form is recorded mostly on the southern Baltic littoral, most often, in Wielbark Culture and in West Balt cultures, where it is dated mainly to phases C3–D. From grave XVII comes a fibula with a large half-round disc on the head, so-called Spiralplattenfibeln. This find from Kozłówko is related to type Soest-Ardey. The variant is observed mainly on the territory of Wielbark Culture and in the region between the Elbe and the Rhine; it is dated to the second half of the 4th and onset of the 5th century. Grave XXI contained a fragment of a brooch with a round disc on the foot, design ZG 47 of A. Kokowski. This form, quite popular in the Wielbark Culture, is dated to phase C3–D. Another group of finds from the cemetery at Kozłówko are ten bronze buckles – a single stray surface find and specimens originating from seven graves (VII, X, XIX, XX, XXI, XXVIII, XXXVII). Two specimens, type AC13–17, were discovered in grave XXVIII; graves VII and, probably, grave XX, contained type AD11 forms. Type AD30, dated to phases B2/C1–C2, is represented by the stray buckle discovered on the surface of the cemetery type AE4, from phases C1b–C2, is represented by a large specimen discovered in grave XXXVII. Grave XXI contained a buckle type AH11. A similar specimen, presumably, type AH14, was found in grave XX. A type AH16 or AH27 buckle was discovered in grave X. The three last finds are dated to phase C3–D. Fragments of thick-walled glass vessels, including types E 230 and E 237, were discovered in at least seventeen graves, not only in richly furnished burials but also assemblages with a very modest inventory. On most occasions they occurred in company of wheel-made vessels. This situation was recorded in no less than nine graves (IV–VII, IX, XI, XII, XXXI, XL). Hand-built pottery, mainly bowls from groups VI, XIV and XVIII of R. Wołągiewicz, were observed in twenty-seven features. Most of these vessels survived in fragmented form, their number in individual assemblages usually ranged from one to three, but in nine assemblages (VIII–X, XII, XVI, XXI, XXII, XXXI, XXIV) there were more of these pieces – up to no less than eight. These graves represented the best furnished burials in the cemetery. Finally, there were personal ornaments and dress accessories: a shield-headed bracelet (grave A), a finger-ring (grave XXXIV), bucket pendants (grave XXII), a bell pendant (grave XXXI), wire and bead pendants (graves VI, VIII, XXXI, XXXIV), glass beads (graves II, VI, VIII, X, XV, XVI, XVIII, XIX, XXVI, XXXI, XXXIV, XXXVII), and ornamental clay globular objects (grave XXXI). There was also a smaller group of items of everyday use: needles or awls (graves XXXVI, XXXIX, XXXVII), bone combs (graves VI, XXIX), an ear pick (grave XIX), spindle-whorls (graves VI, X, XXXI, XXXIV, XXXVIII, a stray find), fire-making tools (grave XXXII, a stray find) and metal casket mounts (grave XXXVII). The cemetery at Kozłówko was established during phase B2/C1–C1a, as is evidenced by the inventory of grave A. Very likely, graves XXX and XXXVI containing black cinerary urns also belong in this phase. The remainder of the reliably dated graves are younger and may be distinguished into two groups. Group I would include four graves (XVI, XXV, XXXVII, XXXIX) datable by the presence in their inventory of A161–162 brooches and a buckle with an omega-shaped frame to phases C1b–C2. Group II is larger and includes nine features (VI, VII, X, XVII, XX, XXI, XXVII, XXXIV, XXXI). The presence in them of brooches type A172, A VI series 2, glass bowls E 230 and E 237, and of buckles with a thickened frame, establishes the dating of this group fairly reliably as phases C3–D. The dating of late phase C2 or onset of phases C3–D is suggested for grave XXII by the presence in it of the fibula with the ‘openwork foot’ and of a glass bowl E 230. Left outside group I and group II, are seven assemblages furnished only with ceramic vessels and fragments of glasses which prevented their attribution to either of these groups. The exceedingly small number of graves attributable to the earliest phase of the cemetery and the domination of burials dating from a later period suggest that the investigation took in mainly the youngest fragment of the grave-site. What is striking is that a cemetery with such an large surface area contained so few features (on average, 3–4 graves per 100 m2); could it be that the boundaries of this site were identified incorrectly? The cemetery at Kozłówko belongs to a local micro-region of Wielbark Culture settlement defined as the Nidzica concentration which occupied the northern fringe of the present day province of Mazowsze, extended in the south to the Działdówka R., in the east, to the Nida R.; its northern boundary was defined by a series of lakes bordering on the moraine heights of Garb Lubawski. The western boundary is more elusive – the westernmost site attributed to the Nidzica concentration may have been recorded near the village Gródki, distr. Działdowo (former Grodtken, Kr. Soldau). Outside this relatively compact area we can probably attribute to the same group isolated sites identified on the left bank of the Nida R. – at Pokrzywnica Wielka, Szczepkowo Zalesie and Muszaki (former Muschaken, Kr. Neidenburg), all of them in distr. Nidzica. So far from this area we have a record on a dozen-odd sites of Wielbark Culture. Most were investigated before WW II and this affects the amount of data available at present. The beginning of Wielbark Culture settlement in this area started presumably during phase B2/C1. Numerous burials from this period were identified at nearly all the sites of the Nidzica concentration – at Kozłówko, Niedanowo 2, Turza Wielka, distr. Działdowo (former Groß Tauersee, Kr. Soldau), Litwinki, distr. Nidzica (former Littfinken, Kr. Neidenburg), Turza Mała, distr. Nidzica (former Klein Tauersee, Kr. Neidenburg), Wilamowo, distr. Nidzica (former Wilmsdorf, Kr. Neidenburg), and possibly, also Pielgrzymowo, distr. Nidzica (former Pilgramsdorf, Kr. Neidenburg) and Sławka Wielka, distr. Nidzica (former Groß Schlaffken, Kr. Neidenburg). During phase C1b–C2 most of the cemeteries already established earlier were still in use – as documented by substantial evidence from this period recorded at e.g., Kozłówko, Niedanowo 1 and 2, Litwinki and Sławka Wielka. Also noteworthy is the rich barrow burial no. I identified at Pielgrzymowo, which is placed mostly in late phase C2, or possibly at the onset of phases C3–D. At the close of the Roman Period and the beginning of the Migration Period the number of graves in some cemeteries visibly increase, e.g., at Niedanowo and Kozłówko. The presence of numerous objects foreign to the Wielbark tradition, e.g., glass vessels, suggest that the people inhabiting in northern Mazowsze took part in exchange with the outside world. The special role of the Nidzica concentration is confirmed by the grave inventories recorded at Kozłówko. The higher than average number of glass vessels and wheel-made wares discovered at this cemetery documents the existence of intensive exchange between the community of users of this grave-site with the Black Sea region. Individual finds (e.g., A175, A185 brooches), which may be referred to materials characteristic for western Pomerania, lands on the Elbe R. and Scandinavia, attest to connections with the south-western region of the Barbaricum. Both directions of exchange may be attributed to the existence at the close of Antiquity of a network of extensive contacts, in which – it seems – the local populations had a significant share. Connections with the eastern Baltic region are evidenced by the find of an iron pendant discovered in grave XXXI, a form distinctive above all for Dollkeim-Kovrovo Culture.
 
REFERENCJE (182)
1.
Åberg N. 1919: Ostpreussen in der Völkerwanderungszeit, Uppsala.
 
2.
Almgren O. 1923: Studien über nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksichtigung der provinzialrömischen und südrussischen Formen, Mannus-Bibliothek 32, Leipzig2 (Stockholm1 1897).
 
3.
Andersson K. 1993: Romartida guldsmide i Norden. II. Fingerringar, Occasional Papers in Archaeology 6, Uppsala.
 
4.
Andrzejowski J. 1989: Zagadnienie kontynuacji cmentarzysk we wschodniej strefie kultury przeworskiej, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom II, Lublin, s. 103–125.
 
5.
Andrzejowski J. 1994: Powiązania kultur przeworskiej i wielbarskiej w świetle znalezisk bransolet, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura przeworska. Materiały z konferencji, Kultura przeworska I, Lublin, s. 317–342.
 
6.
Andrzejowski J. 2001: Wschodnia strefa kultury przeworskiej – próba definicji, „Wiadomości Archeologiczne” LIV (1995–1998), s. 59–87.
 
7.
Andrzejowski J. 2005: Kultura przeworska i wielbarska na prawobrzeżnym Mazowszu i Podlasiu, [w:] M. Dulinicz (red.), Problemy przeszłości Mazowsza i Podlasia, Archeologia Mazowsza i Podlasia. Studia i Materiały III, Warszawa, s. 109–128.
 
8.
Andrzejowski J. 2006: Nekropola ze schyłku starożytności w Modle koło Mławy, [w:] W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze trzech światów. Kontakty kultur przeworskiej, wielbarskiej i bogaczewskiej w świetle materiałów z badań i poszukiwań archeologicznych, Światowit Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages XIV, Warszawa, s. 15–44.
 
9.
Andrzejowski J. 2007: Pod wodzą Filimera, czyli osadnicy wielbarscy na Mazowszu i Podlasiu, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, s. 229–258.
 
10.
Andrzejowski J., Bursche A. 1987: Archeologia Biblioteczna. Cmentarzyska kultury wielbarskiej w Krośnie stanowisko I i w Wielbarku, [w:] A. Pawłowski (red.), Badania archeologiczne w woj. elbląskim w latach 1980-83, Malbork, s. 233–278.
 
11.
Andrzejowski J., Martens J. 1996: The Wielbark Cemetery. Information on Unpublished Material from the Personal Files of Carl-Axel Moberg, Studia Gothica I, Lublin, s. 19–72.
 
12.
Andrzejowski J., Prochowicz R., Rakowski T. 2008: Brooch Type Gródek 47 and their dating, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska, M. Juściński, P. Łuczkiewicz, S. Sadowski (red.), The Turbulent Epoch. New materials from the Late Roman Period and the Migration Period, vol. I, Monumenta Studia Gothica V, Lublin, s. 39–61.
 
13.
Andrzejowski J., Stanek K. 2007: Konstrukcje drewniane z grobów ciałopalnych z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach na Podlasiu, [w:] Okres rzymski i wędrówek ludów w północnej Polsce i materiały z konferencji „Cmentarzyska z okresu rzymskiego jako miejsca kultu”, Białe Błota, 17–19 maja 2000 r., Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 25, Łódź, s. 235–249.
 
14.
Andrzejowski J., Żórawska A. 2002: Cmentarzysko kultury wielbarskiej na stan. 1 w Nadkolu, woj. mazowieckie, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicata, Monumenta Archaeologica Barbarica, Series Gemina I, Warszawa-Lublin, s. 29–80.
 
15.
Andrzejowski J., Żórawska A., Biborski M., Kapla W. 2002: Grób 122 z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach na Podlasiu. Nowe materiały do badań nad obrządkiem pogrzebowym w gockim kręgu kulturowym, [w:] M. Karczewska, M. Karczewski (red.), Badania archeologiczne w Polsce północno-wschodniej i na zachodniej Białorusi w latach 2000–2001, Białystok, s. 253–269.
 
16.
Anger S. 1880: Das gemischte Gräberfeld auf dem Neustädter Felde bei Elbing, „Zeitschrift für Ethnologie” 12, s. 106–125.
 
17.
Balke B. 1971: Żeńskie (?) cmentarzysko z okresu późnorzymskiego w miejscowości Kłoczew, pow. Ryki, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne” I, s. 317–364.
 
18.
Beckmann B. 1966: Studien über Metallnadeln der römischen Kaiserzeit im freien Germanien, „Saalburg Jahrbuch” XXIII, s. 5–100.
 
19.
Beckmann Ch. 1969: Metallfingerringe der römischen Kaiserzeit in freien Germanien, „Saalburg Jahrbuch” XXVI, s. 5–106.
 
20.
Beilke-Voigt I. 1998: Frühgeschichtliche Miniaturobjekte mit Amulettcharakter zwischen Britischen Inseln und Schwarzem Meer, Universitätsforschungen zur prähistorischen Archäologie 51, Bonn.
 
21.
Belâvec V. G. [Белявец В. Г.] 2007: K izučeniû pamâtnikov vel´barskoj kul´tury v Belarusi [К изучению памятников вельбарской культуры в Беларуси], [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, s. 293–344.
 
22.
Bezzenberger A. 1900: Gräberfeld bei Jäcknitz, Prussia 21 (1896–1900), s. 126–131.
 
23.
Bezzenberger A. 1904: Analysen vorgeschichtlicher Bronzen Ostpreussens, Königsberg.
 
24.
Bezzenberger A. 1909: Gräberfeld bei Abbau Thierberg, Kr. Osterode, Prussia 22 (1900–1904), s. 70–104.
 
25.
Bitner-Wróblewska A. 2007: Netta. A Balt Cemetery in Northeastern Poland, Monumenta Archaeologica Barbarica XII, Warszawa.
 
26.
Blume E. 1912: Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, I Teil: Text, Mannus-Bibliothek 8, Würzburg 1912.
 
27.
Blume E. 1915: Die germanischen Stämme und die Kulturen zwischen Oder und Passarge zur römischen Kaiserzeit, II Teil: Material (red. M. Schultze), Mannus-Bibliothek 14, Würzburg 1915.
 
28.
Bock F. S. 1783: Versuch einer wirtschaftlichen Naturgeschichte von dem Königreich Ost- und Westpreußen, tom II, Dessau.
 
29.
Bohnsack D. 1937: Ein ostgermanisches Fürstengrab bei Pilgramsdorf in Ostpreussen, „Germanen-Erbe” 2, s. 258–261.
 
30.
Bohnsack D. 1938a: Neue Bodefunde, „Alt-Preußen” 3/1, s. 24–29.
 
31.
Bohnsack D. 1938b: Die Germanen im Kreise Neidenburg, „Alt-Preußen” 3/3, s. 67–79.
 
32.
Bohnsack D. 1939: Neue Germanengräber in Pilgramsdorf Kr. Neidenburg, „Nachrichtenblatt für deutsche Vorzeit” 15, s. 291–296.
 
33.
Bohnsack D. 1940: Ostgermanische Gräber mit Steinpfeilern und Steinkreisen in Ostdeutschland, „Gothiskandza” 2, s. 22–36.
 
34.
Brinkmann A. 1909: Gräberfeld bei Niederhof, Prussia 22 (1900–1904), s. 267––322.
 
35.
Bujack G. 1891: Accessionen des Prussia-Museums pro 1890, Prussia 16 (1890), s. 8–40.
 
36.
von Carnap-Bornheim C. 2000: Zu Schildfibeln mit Glaseinlagen (Mackeprang IX sowie Matthes B und C), [w:] T. Grabarczyk, M. Mączyńska (red.), Spätrömische Kaiserzeit und die frühe Völkerwanderungszeit in Mittel- und Osteuropa, Łódź, s. 52–75.
 
37.
Cieśliński A. 2003: „Neue” Materialien zu einem Gräberfeld der Wielbark--Kultur aus Połowite (Pollwitten), [w:] W. Nowakowski, M. Lemke (red.), Auf der Suche nach der verlorenen Archäologie, Warszawa, s. 23–36.
 
38.
Cieśliński A. 2010: Kulturelle Veränderungen und Besiedlungsbläufe im Gebiet der Wielbark-Kultur an Łyna, Pasłęka und oberer Drwęca, Berliner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte 17, Berlin.
 
39.
Cieśliński A., Wyczółkowski D. 2008: Zapinka gąsienicowata z Tumian, pow. olsztyński. Problem zaniku kultury wielbarskiej nad Łyną, „Wiadomości Archeologiczne” LX (2008), s. 179–186.
 
40.
Cigilik V. [Цигилик В.] 2006: Do pitannâ zarodžennâ sklânogo virobnictva na Prikarpattì, „Materìali ì doslìdžennâ z arheologìï Prikarpattâ ì Volinì” 10, s. 100–106 [До питання зародження скляного виробниства на Прикарпатті, Матеріали і дослідження з археології Прикарпаття і Волині].
 
41.
Czarnecka K. 1990: Struktura społeczna ludności kultury przeworskiej. Próba rekonstrukcji na podstawie źródeł archeologicznych i analizy danych antropologicznych z cmentarzysk, Warszawa.
 
42.
Czarnecka K. 2006: Najwcześniejsze okucia zamków skrzyneczek z grupy nidzickiej (i nie tylko), [w:] W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze trzech światów. Kontakty kultur przeworskiej, wielbarskiej i bogaczewskiej w świetle materiałów z badań i poszukiwań archeologicznych, Światowit Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages XIV, Warszawa, s. 287–294.
 
43.
Dąbrowska T. 1974: Brązowa bransoleta z Ruskiej Wsi, pow. Radzyń Podlaski, „Wiadomości Archeologiczne” XXXIX/2 (1974), s. 262–263.
 
44.
Dąbrowska T. 1981: Zmiany kulturowe prawobrzeżnego Mazowsza i Podlasia w okresie wpływów rzymskich, „Wiadomości Archeologiczne” XLV/1 (1980), s. 45–57.
 
45.
Dąbrowska T. 1997: Kamieńczyk. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Ostmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica III, Kraków.
 
46.
Dąbrowska T. 2002: Cmentarzysko kultury przeworskiej w Kołaczu, st. 2, gm. Mrozy, pow. Mińsk Mazowiecki, woj. mazowieckie, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicata, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina I, Warszawa-Lublin, s. 219–262.
 
47.
Dąbrowski J. 1958: Groby z okresu rzymskiego z miejscowości Zeńbok, pow. Ciechanów, „Wiadomości Archeologiczne” XXV/1-2 (1958), s. 158–159.
 
48.
Ebert M. 1926: Truso, Schriften der Königsberger Gelehrten Gesellschaft 3:1, Berlin.
 
49.
Eggers H. J. 1951: Der römische Import im freien Germanien, Atlas der Urgeschichte 1, Hamburg.
 
50.
Eggers H. J. 1966: Das kaiserzeitliche Gräberfeld von Pollwitten, Kreis Mohrungen, Ostpreussen, „Jahrbuch des Rómisch-Germanischen Zentralmuseums Mainz” 11, s. 154–175.
 
51.
Engel M., Iwanicki P., Rzeszotarska-Nowakiewicz A. 2006: „Sudovia in qua Sudovitae”. The new hypothesis about the origin of Sudovuan Culture, „Archeologia Lituana” VII, s. 184–211.
 
52.
Gałęzowska A. 2000: Złoty pierścień z Mgowa, gm. Płużnica, byłe woj. toruńskie, „Wielkopolskie Sprawozdania Archeologiczne” V, s. 225–250.
 
53.
Gaerte W. 1929: Urgeschichte Ostpreußens, Königsberg.
 
54.
Głosik J. 1983: Katalog Pogotowia Archeologicznego za lata 1973–1976, „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne” V, s. 229–263.
 
55.
Godłowski K. 1970: The Chronology of the Late Roman and Early Migrations periods in Central Europe, ZNUJ CCXVII = Prace Archeologiczne 11, Kraków.
 
56.
Godłowski K. 1974: Chronologia okresu późnorzymskiego i wczesnego okresu wędrówek ludów w Polsce północno-wschodniej, „Rocznik Białostocki” XII (1974), s. 9–103.
 
57.
Godłowski K. 1977: Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku (część II), „Materiały Starożytne i Wczesnośredniowieczne” IV, s. 7–238.
 
58.
Godłowski K. 1981: Okres wędrówek ludów na Pomorzu, „Pomorania Antiqua” X, s. 65–129.
 
59.
Godłowski K. 1992: Die Chronologie der jüngeren und späten Kaiserzeit in den Gebieten südlich der Sudeten und Karpaten, [w:] K. Godłowski, R. Madyda-Legutko (red.), Probleme der relativen und absoluten Chronologie ab Latènezeit bis zum Mittelalter. Materialien des III. Internationalen Symposiums: Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet. Kraków-Karniowice 3.–7. Dezember 1990, Kraków, s. 23–54.
 
60.
Gomolka-Fusch G. 1999: Gläser der Sintana de Mureş-Černjachov-Kultur aus Rumänien und der Republik Moldavien, [w:] G. Gomolka-Fuchs (red.), Die Sîntana de Mureş-Černjachov-Kultur, Akten des Internationalen Kolloquiums in Caputh vom 20. bis 24. Oktober 1995, Kolloquien zur Vor- und Frühgeschichte 2, Bonn, s. 129–142.
 
61.
Grabarczyk T. 1997: Kultura wielbarska na Pojezierzach Krajeńskim i Kaszubskim, Łódź.
 
62.
Grzymkowski A. 1986: Wstępne wyniki badań na birytualnym cmentarzysku ciałopalnym i szkieletowym z okresu rzymskiego w Modle, gm. Wiśniewo, woj. Ciechanów, „Sprawozdania Archeologiczne” XXXVIII, s. 223–258.
 
63.
Hahuła K. 1988: Kultura wielbarska na Ziemi Dobrzyńskiej, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom I, Lublin, s. 87–104.
 
64.
Hegewisch M. 2007: Plänitz. Einkaiser- und völkerwanderungszeitliches Gräberfeld im Kreis Ostprignitz-Ruppin, Bonner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichtlichen Archäologie 7, Bonn.
 
65.
Heydeck J. 1880: Ausgrabungen in der Kalkbergen bei Pobethen, Kr. Fischhausen. Vorführung der Töpferscheibe und praktische Darlegung der heidnischen Töpferindustrie unserer Provinz, Prussia 6 (1879/80), s. 1–4.
 
66.
Heydeck J. 1892: Das Gräberfeld von Kl. Koslau, Kr. Neidenburg, Prussia 17 (1891/92), s. 171–178.
 
67.
Heym W. 1939: Der ältere Abschnitt der Völkerwanderungszeit auf dem rechten Ufer der unteren Weichsel, „Mannus” 31, s. 3–28.
 
68.
Hoffmann M. 1993: Johannes Wilhelm Heydeck – prehistoryk i artysta malarz, „Borussia” 6, s. 144–148.
 
69.
Hoffmann M. 1999: Źródła do kultury i osadnictwa południowo-wschodniej strefy nadbałtyckiej w I tysiącleciu p.n.e., Olsztyn.
 
70.
Hollack E. 1908a: Erläuterungen zur vorgeschichtlichen Übersichtskarte von Ostpreußen, Berlin-Glogau.
 
71.
Hollack E. 1908b: Die Grabformen ostpreussischer Gräberfelder, „Zeitschrift für Ethnologie” 40, s. 146–193.
 
72.
Hollack E., Peiser F. E. 1904: Das Gräberfeld von Moythienen, Königsberg.
 
73.
Hülle W. 1940: Ein ostgermanisches Hügelgrab bei Pilgramsdorf, „Mannus” 32, s. 154–165.
 
74.
Ilkjær J. 1993: Illerup Ådal 3: Die Gürtel. Bestandteile und Zubehör, Jutland Archaeological Society Publications XXV:3, Aarhus.
 
75.
Jankowska B. 1962: Cmentarzysko z późnego okresu rzymskiego w Warszawie-Kawęczynie, „Wiadomości Archeologiczne” XXVIII (1962), s. 330–357.
 
76.
Jaskanis J. 1973: Wyniki badań kurhanów z okresu rzymskiego w Skiwach Małych, pow. Siemiatycze, „Sprawozdania Archeologiczne” XXV, s. 173–181.
 
77.
Jaskanis J. 1976: Kurhany typu rostołckiego. Z badań nad kulturą wschodniopomorsko-mazowiecką we wschodniej Polsce, [w:] K. Godłowski (red.), Kultury archeologiczne i strefy kulturowe w Europie Środkowej w okresie wpływów rzymskich, ZNUJ CCCCXXII = Prace Archeologiczne 22, Kraków, s. 215–251.
 
78.
Jaskanis J. 1996: Cecele. Ein Gräberfeld der Wielbark-Kultur in Ostpolen, Monumenta Archaeologica Barbarica II, Kraków.
 
79.
Jaskanis J. 2005: Krupice. Ein Gräberfeld der Przeworsk- und Wielbark-Kultur in Ostpolen, Monumenta Archaeologica Barbarica X, Warszawa.
 
80.
Jaskanis J., Okulicz J. 1981: Kultura wielbarska (faza cecelska), [w:] Prahistoria Ziem Polskich V, 178–190.
 
81.
Jonakowski M. 2001: Grób szkieletowy kultury wielbarskiej z cmentarzyska w Lubieszewie, pow. Nowy Dwór Gdański, stanowisko 2, „Wiadomości Archeologiczne” LIV (1995–1998), 185–188.
 
82.
Kaczanowski P. 1987: Drochlin. Ciałopalne cmentarzysko kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich, ZNUJ DCCCXXVIII = Prace Archeologiczne 40, Kraków.
 
83.
Kasparova K. V. [Каспарова К. В.] 1989: Sootnošenie vel'barskoj i zarubineckoj kul'tur v pripâtskom Poles'e [Соотношение вельбарской и зарубинецкой культур в припятском Полесье], [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom II, Lublin, s. 263–282.
 
84.
Kazanski M. 1998: Les fibules germaniques orientales et danubiennes en Gaule (périodes C2–D2), [w:] J. Kunow (red.), 100 Jahre Fibelformen nach Oskar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.-28. Mai 1997, Kleinmachnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg, Wünsdorf [2002], s. 375–386.
 
85.
Kazimierczak E., Wichrowska, E. 1987: Wielokulturowe cmentarzysko w Nowym Targu w świetle badań w latach 1974-1980, [w:] A. Pawłowski (red.), Badania archeologiczne w woj. elbląskim w latach 1980–83, Malbork, s. 289–306.
 
86.
Kempisty A. 1968: Birytualne cmentarzysko z późnego okresu rzymskiego w miejscowości Brulino-Kostki, pow. Ostrów Mazowiecka, „Wiadomości Archeologiczne” XXXII/3-4 (1967–1967), s. 409–450.
 
87.
Kleemann J. 2007: Kombinationsstatistische Untersuchungen zur Chronologie der Wielbark-Kultur. Erste Ergebnisse – Probleme – Perspektiven, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, s. 53–76.
 
88.
Kmieciński J. 1962: Zagadnienie kultury gocko-gepidzkiej na Pomorzu Wschodnim w okresie wczesnorzymskim, Acta Archaeologica Lodziensia 11, Łódź.
 
89.
Kmieciński J. 1968: Odry, cmentarzysko kurhanowe z okresu rzymskiego w powiecie chojnickim, Acta Archaeologica Lodziensia 15, Łódź.
 
90.
Kobylińska U., Kobyliński Z., Wach D. 2003: Wyniki badań wykopaliskowych grodziska w Klukowiczach na Podlasiu, „Wiadomości Archeologiczne” LVI, s. 189–227.
 
91.
Kokowski A. 1988: Ze studiów nad ceramiką wykonaną na kole w kulturze wielbarskiej, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom I, Lublin, s. 157–176.
 
92.
Kokowski A. 1991a: Grób wojownika kultury przeworskiej z Orońska w woj. radomskim, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 12, Łódź, s. 105–133.
 
93.
Kokowski A. 1991b: Zagadnienie dyspersji szklanych pucharków ze „szlifowanymi owalami” i naczyń cienkościennych w świetle materiałów z Komarowa nad Dniestrem, Acta Universitatis Nicolai Copernici, Archeologia XVIII, s. 209–218.
 
94.
Kokowski A. 1993a: Gródek nad Bugiem. Cmentarzysko grupy masłomęckiej. Część I, Lublin.
 
95.
Kokowski A. 1993b: Gródek nad Bugiem. Cmentarzysko grupy masłomęckiej. Część II, Lublin.
 
96.
Kokowski A. 1993c: Zagadnienie pochówków cząstkowych w grupie masłomęckiej, [w:] M. Kwapiński, H. Paner, (red.), Wierzenia przedchrześcijańskie na ziemiach polskich, Gdańsk, s. 118–124.
 
97.
Kokowski A. 1995: Grupa masłomęcka. Z badań nad przemianami kultury Gotów w młodszym okresie rzymskim, Lublin.
 
98.
Kokowski A. 1997a: Die Masłomęcz-Gruppe. Ihre Chronologie und Beziehungen innerhalb des gotischen Kulturkreis, „Bericht der Rómisch-Germanischen Kommission” 78, s. 641–833.
 
99.
Kokowski A. 1997b: Schlossbeschläge und die Schlüssel aus dem nördlichen Barbaricum in der römischen Kaiserzeit und frühen Völkerwanderungszeit, Klasyfikacje zabytków archeologicznych II, Lublin.
 
100.
Kokowski A. 1999: La fin de la civilisation de Wielbark et ses conséquences, [w:] J. Tejral, Ch. Pilet, M. Kazanski (red.), L’Occident romain et l’Europe centrale au debut de l’époque des Grandes Migrations, Spisy Arheologického ústavu AV ČR Brno 13, Brno, s. 309–326.
 
101.
Kokowski A. 2000: Zu geheimnisvollen Tonknöpfen von Typ „Bernašivka”, [w:] E. Droberjar, (red.), Sborník Vladimíru Sakařovi k 70. narozeninám, „Sborník Národního Muzea v Praze”, Řada A – Historie LIV/1–4 (2000), s. 65–70.
 
102.
Kokowscy E. i A. 1987: Osadnictwo wczesnośredniowieczne w mikroregionie pomiędzy Huczwą, Bugiem i Bukową na tle osadnictwa grupy masłomęckiej z młodszego okresu rzymskiego, Zamość.
 
103.
Kuharenko Û. V. (Кухаренко Ю. В.) 1961: Pamâtniki železnogo veka na territorii Poles'â, Arheologiâ SSSR, Svod arheologičeskih istočnikov, D1-29. (Памятники железного века на территории Полесья, Архeология СССР, Свод археологических источников Д1-29, Москва).
 
104.
Kuharenko Û. V. (Кухаренко Ю. В.) 1980: Mogil´nik Brest-Trišin, Moskva [Могильник Брест-Тришин, Москва].
 
105.
Kulakov V. I. [Кулаков В. И.] 2006: „Varvarskie” podražaniâ provincial'no-rimskim fibulam s „knopkami” v Baltii na fazah C1–D1, „Archeologia Lituana” 7, s. 66–79. [„Варварские” подражания провинциально-римским фибулам с „кнопками” в Балтии на фазах C1-D1].
 
106.
Kurzyńska M. 2003: Wyniki badań na cmentarzysku z późnego okresu wpływów rzymskich oraz wczesnej fazy wędrówek ludów w Węgrowie, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XIII Sesja Pomorzoznawcza, tom 1, Gdańsk, s. 261–268.
 
107.
La Baume W. 1926: Ausgrabungen bei Praust, Kreis Danziger Höhe (1925 und 1926), „Blätter für deutsche Vorgeschichte” 4, s. 1–9.
 
108.
La Baume W. 1934: Urgeschichte der Ostgermanen, Danzig.
 
109.
La Baume W. 1943: Ostgermanische Grabfunde aus Paluki, Kreis Zichenau, „Alt-Preussen” 8, s. 2–8.
 
110.
Liana, T. 1957: Znaleziska z okresu rzymskiego z terenów między Żeraniem a Białołęką w Warszawie, „Wiadomości Archeologiczne” XXIV (1957), s. 379–380.
 
111.
Lissauer A. 1887: Die Prähistorischen Denkmäler der Provinz Westpreussen und der angrenzenden Gebiete, Danzig.
 
112.
Lissauer A. 1894: Aus den Sitzungsberichten der Alterthumsgesellschaft „Prussia” für das 47. Vereinsjahr (1891/92), „Nachrichter über Deutsche Alterthumsfunde 1893”, s. 46–47.
 
113.
Lund-Hansen U. 1987: Römischer Import im Norden. Warenaustausch zwischen dem Römischen Reich und dem freien Germanien während Kaiserzeit unter besonderer Berücksichtigung Noreuropas, Nordiske Fortidsminder, Seria B, 10, København.
 
114.
Machajewski H. 1992: Z badań nad chronologią dębczyńskiej grupy kulturowej w dorzeczu Parsęty, Poznań.
 
115.
Madyda-Legutko R. 1978: The buckles with imprint ornamentation, „Wiadomości Archeologiczne” XLIII (1978), s. 3–15.
 
116.
Madyda-Legutko R. 1987: Die Gürtelschnallen der Römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, B.A.R. Int. Series 360 (1986), Oxford.
 
117.
Madyda-Legutko R. 2001: Omegaschnallen im Gebiet des mitteleuropäischen Barbaricums und Skandinavien, [w:] M. Meyer, (red.), „...trans Albim fluvium“. Forschungen zur vorrömischen, kaiserzeitlichen und mittelalterlichen Archäologie. Festschrift für Achim Leube zum 65. Geburtstag, Internationale Archäologie – Studia Honoraria 10, Rahden/Westf., s. 373–386.
 
118.
Mączyńska M. 1999: Dwa złote pierścienie z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Babim Dole-Borczu, pow. kartuski, [w:] J. Andrzejowski (red.), COMHLAN. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, s. 273–277.
 
119.
Mączyńska M. 2007: Zmierzch kultury wielbarskiej – czego nie wiemy ?, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, s. 365–401.
 
120.
Michalski J. 2001: Kurhan kultury wielbarskiej na st. IV w Bielawach, gm. Janowiec Kościelny, woj. warmińsko-mazurskie, „Warmińsko-mazurski Biuletyn Konserwatorski” 3, s. 50–84.
 
121.
von Müller A. 1957: Formenkreise der älteren römischen Kaiserzeit im Raum zwischen Havelseenplatte und Ostsee, Berliner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte 1, Berlin.
 
122.
Nielsen J. N. 2000a: Sejlflod – ein eisenzeitliches Dorf in Nordjütland. Katalog der Grabfunde. I: Text und Pläne, Nordiske Fortidsminder B/20:1, København.
 
123.
Nielsen J. N. 2000b: Sejlflod – ein eisenzeitliches Dorf in Nordjütland. Katalog der Grabfunde. II: Abbildungen und Tafeln, Nordiske Fortidsminder B/20:2, København.
 
124.
Niezabitowska B. 2007: „Gockie” osadnictwo z późnego okresu rzymskiego w Ulowie, stan. 3, gmina Tomaszów Lubelski, w świetle znalezisk fibul, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, s. 643–665.
 
125.
Nowakowski W. 1996: Das Samland in der römischen Kaiserzeit und seine Verbindungen mit dem römischen Reich und der barbarischen Welt, Veröffentlichung des Vorgeschichtlichen Seminars Marburg, Sonderband 10, Warszawa-Marburg.
 
126.
2001: Żelazne zapinki kuszowate z podwiniętą nóżką w europejskim Barbaricum, „Wiadomości Archeologiczne” LIV (1995–1998), s. 129–145.
 
127.
Okulicz J. (Okulicz-Kozaryn J.) 1970: Studia nad przemianami kulturowymi i osadniczymi w okresie rzymskim na Pomorzu Wschodnim, Mazowszu i Podlasiu, „Archeologia Polski” XV, s. 419–492.
 
128.
Okulicz J. (Okulicz-Kozaryn J.) 1988: Problem ceramiki typu praskiego w grupie olsztyńskiej kultury zachodniobałtyjskiej (VI–VII w. n.e.), „Pomorania Antiqua” XIII, s. 103–133.
 
129.
Okulicz J. (Okulicz-Kozaryn J.) 2006: Plemiona grupy nidzickiej kultury grobów jamowych (w okresie od końca II w. przed naszą erą do V w. n.e.), [w:] W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze trzech światów. Kontakty kultur przeworskiej, wielbarskiej i bogaczewskiej w świetle materiałów z badań i poszukiwań archeologicznych, Światowit Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages XIV, Warszawa, płyta CD.
 
130.
Okulicz, Ł. 1970: Kultura kurhanów zachodniobałtyjskich we wczesnej epoce żelaza, Wrocław.
 
131.
Olędzki M. 1998: Rollenkappenfibeln der östlichen Hauptserie O. Almgren 37–41 und die Varianten Fig. 42-43, [w:] J. Kunow (red.), 100 Jahre Fibelformen nach Oskar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.-28. Mai 1997, Kleinmachnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg, Wünsdorf [2002], s. 67–84.
 
132.
Peiser F. E. 1909: Gr. Schläffken, Kr. Neidenburg, Prussia 22 (1900–1904), s. 322–333.
 
133.
Peiser F. E. 1911: Übersichten und Notizen. Ostpreussen, „Praehistorische Zeitschrift” 2, s. 412–413.
 
134.
Pietrzak M. 1965: Cmentarzysko z okresu wpływów rzymskich w Malborku-Wielbarku przy ul. Zagórnej 4. Tymczasowe wyniki badań, „Pomorania Antiqua” I, s. 155–181.
 
135.
Pietrzak M. 1997: Pruszcz Gdański, Fundstelle 10. Ein Gräberfelder der Oksywie- und Wielbark-Kultur in Ostpommern, Monumenta Archaeologica Barbarica IV, Kraków.
 
136.
Pietrzak M. 1999: Narzędzia do krzesania ognia z Opalenia, pow. tczewski, [w:] J. Andrzejowski (red.), COMHLAN. Studia z archeologii okresu przedrzymskiego i rzymskiego w Europie Środkowej dedykowane Teresie Dąbrowskiej w 65. rocznicę urodzin, Warszawa, s. 299–306.
 
137.
Pietrzak M., Rożnowski F. 1996: Niezwykłe pochówki z późnego okresu rzymskiego z Pruszcza Gdańskiego, stanowisko 5, [w:] W. Nowakowski (red.), Concordia. Studia ofiarowane Jerzemu Okuliczowi-Kozarynowi w sześćdziesiątą piątą rocznicę urodzin, Warszawa, s. 193–198.
 
138.
Pietrzak M., Tuszyńska M. 1988: Pruszcz Gdański 7, comm. de Pruszcz Gdański, dèp. de Gdańsk, „Inventaria Archaeologica” LX, Warszawa-Łódź, tabl. 369–373.
 
139.
Raddatz K. 1957: Der Thorsberger Moorfund. Gürtelteile und Körperschmuck, Offa-Bücher 13, Neumünster.
 
140.
Radig W. 1942: Das ostgermanische Gräberfeld von Stara Wies, Kreis Sokolow, „Die Burg” 3, s. 179–224.
 
141.
Rafalovič I. A. [Рафалович И. А.] 1986: Dančeny. Mogil'nik černâhovskoj kul'tury III–IV vv. n.è., Kišinev [Данчены. Могильник черняховской культуры 3–4 вв. н.э., Кишинёв].
 
142.
Rau G. 1972: Körpergräber mit Glasbeigaben des 4. nachchristlichen Jahrhunderts im Oder-Weichsel-Raum, „Acta Praehistorica et Archeologica” 3, s. 109–214.
 
143.
Rusin K. 2008: Grave of the Wielbark culture from the Younger Roman Period under barrow no 1 in Szpaki, Wyszki commune, Bielsk Podlaski district, Podlasie voivodship, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska, M. Juściński, P. Łuczkiewicz, S. Sadowski (red.), The Turbulent Epoch. New materials from the Late Roman Period and the Migration Period, vol. I, Monumenta Studia Gothica V, Lublin, s. 295–307.
 
144.
Schindler R. 1940: Die Besiedlungsgeschichte der Goten und Gepiden im unteren Weichselraum auf Grund der Tongefäße, Quellenschriften zur ostdeutschen Vor- und Frühgeschichte 6, Leipzig.
 
145.
Schindler R. 1941: Ein Grabfund der Völkerwanderungszeit aus Praust, „Gothiskandza” 3, s. 53–56.
 
146.
Schmidt A. 1902: Das Gräberfeld von Warmhof bei Mewe, Reg.-Bez. Marienwerder (W.-Pr.), „Zeitschrift für Ethnologie” 34, s. 97–153.
 
147.
Schulze-Dörrlamm M. 2000: Germanische Spiralplattenfibeln oder romanische Bügelfibeln? Zu den Vorbildern elbgermanisch-fränkischer Bügelfibeln der protomerowingischen Zeit, „Archäologisches Korrespondenzblatt” 30/4, s. 599–613.
 
148.
Schuster J. 2004: Untersuchungen zu den spätkaiserzeitlichen Fibelformen Almgren 185 und 172 und deren gegenseitigem Verhältnis, „Veröffentlichungen zur brandenburgischen Landesarchäologie” 35, s. 85–102.
 
149.
2006: O późnych zapinkach kapturkowych (A II 41), „Wiadomości Archeologiczne” LVIII (2006), s. 101–120.
 
150.
Sekuła M. 2006: Ocalałe zabytki pochodzące z badań niemieckich na cmentarzysku w Malborku-Wielbarku w zbiorach muzeów polskich, [w:] W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze trzech światów. Kontakty kultur przeworskiej, wielbarskiej i bogaczewskiej w świetle materiałów z badań i poszukiwań archeologicznych, Światowit Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages XIV, Warszawa, s. 175–224.
 
151.
Skorupka T. 2001: Kowalewko 12. Cmentarzysko ludności kultury wielbarskiej (od połowy I w. n.e. do początku III w. n.e.), Archeologiczne badania ratownicze wzdłuż gazociągu tranzytowego, tom 2: Wielkopolska, część 3, Poznań.
 
152.
Skvorzov K. 2007: Das Gräberfeld der römischen Kaiserzeit von Bol’šoe Isakovo (ehemals Lauth, Kreis Königsberg, „Offa” 61/62, s. 111–219.
 
153.
Şovan O.-L. 1999: La chronologie de la nécropole de Mihălăşeni, Roumanie, [w:] G. Gomolka-Fuchs, (red.), Die Sîntana de Mureş-Černjachov-Kultur, Akten des Internationalen Kolloquiums in Caputh vom 20. bis 24. Oktober 1995, Kolloquien zur Vor- und Frühgeschichte 2, Bonn, s. 129–142.
 
154.
Stawiarska T. 1985: Paciorki szklane z obszaru Polski północnej w okresie wpływów rzymskich, Wrocław.
 
155.
1999: Naczynia szklane okresu rzymskiego z terenu Polski. Studium archeologiczno-technologiczne, Warszawa.
 
156.
Steuer H. 2003: Pinzette, Reallexikon der Germanischen Altertumskunde, tom 23, Berlin-New York, s. 178–182.
 
157.
Stjernquist B. 2002: A Tall Iron Age Lady with Magnificent Jewellery, [w:] B. Hardh, L. Larsson (red.), Central Places in the Migration and Merovingian Periods, Papers from the 52nd Sachsensymposium Lund, August 2001, Acta Archaeologica Lundensia, series in 8° 39 = Uppäkrastudier 6, Lund, s. 97–110.
 
158.
Straume E. 1987: Gläser mit Facettenschliff aus Skandinavischen Gräbern des 4. und 5. Jahrhunderts n.Chr., Oslo.
 
159.
Symonovič È. A. [Сымонович Э. А.] 1967: Novye raboty v sele Černâhove, [w:] È. A. Symonovič, B. A. Rybakov (red.), Istoriâ i arheologiâ ûgo-zapadnyh oblastej SSSR načala našej èry, Materialy i issledovaniâ po arheologii SSSR 139, Moskva, s. 5–27. [Новые работы в селе Черняхове, [w:] Э. А. Сымонович, Б. А. Рыбаков (red.), История и археология юго-западных областей СССР начала нашей эры, Материалы и исследования по археологии СССР, Москва].
 
160.
Szymański P. 2006: Dwie zapinki z dawnego Rothebude i z Czerwonego Dworu. Kontakty tzw. skupienia gołdapskiego kultury sudowskiej, [w:] W. Nowakowski, A. Szela (red.), Pogranicze trzech światów. Kontakty kultur przeworskiej, wielbarskiej i bogaczewskiej w świetle materiałów z badań i poszukiwań archeologicznych, Światowit Supplement Series P: Prehistory and Middle Ages XIV, Warszawa, s. 369–380.
 
161.
Tejral J. 1988: Zur Chronologie und Deutung der südöstlichen Kulturelemente in der frühen Völkerwanderungszeit Mitteleuropas, „Anzeiger des Germanischen Nationalmuseums” (1987), s. 11–46.
 
162.
Tejral J. 1992: Einige Bemerkungen zur Chronologie der späten römischen Kaiserzeit in Mitteleuropa, [w:] K. Godłowski, R. Madyda-Legutko (red.), Probleme der relativen und absoluten Chronologie ab Latènezeit bis zum Mittelalter. Materialien des III. Internationalen Symposiums: Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet. Kraków-Karniowice 3.–7. Dezember 1990, Kraków, s. 227–248.
 
163.
Tejral J. 1997: Neue Aspekte der frühvölkerwanderungszeitlichen Chronologie im Mitteldonauraum, [w:] J. Tejral, H. Friesinger, M. Kazanski (red.), Neue Beiträge zur Erforschung der Spätantike im mittleren Donauraum, Spisy Archeologického Ùstavu AV ČR Brno 8, Brno, s. 321–402.
 
164.
Tempelmann-Mączyńska M. 1985: Die Perlen der römischen Kaiserzeit und der frühen Phase der Völkerwanderungszeit im mitteleuropäischen Barbaricum, Römisch-Germanische Forschungen 43, Mainz am Rhein.
 
165.
Tempelmann-Mączyńska M. 1992: „Specyficzne” pochówki kultury wielbarskiej, Acta Universitatis Lodziensis, Folia Archaeologica 16, Łódź, s. 191–199.
 
166.
Tomaszewska I. 1988: Groby kultury wielbarskiej na cmentarzysku w Kołozębiu, gm. Suchocin, woj. mazowieckie, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom I, Lublin, s. 105–116.
 
167.
Tuszyńska M. 1988: O zapinkach z gąsienicowatym kabłąkiem w obrębie kultury wielbarskiej, [w:] J. Gurba, A. Kokowski (red.), Kultura wielbarska w młodszym okresie rzymskim (materiały z konferencji), tom I, Lublin, s. 177–188.
 
168.
Tuszyńska M. 2000: Neue Entdeckungen im Gräberfeld der Wielbark-Kultur aus der römischen Kaiserzeit und der frühen Völkerwanderungszeit in Pruszcz Gdański, Fundstelle 5, [w:] T. Grabarczyk, M. Mączyńska (red.), Spätrömische Kaiserzeit und die frühe Völkerwanderungszeit in Mittel- und Osteuropa, Łódź, s. 132–141.
 
169.
Tuszyńska M. 2005: Ulkowy. Cmentarzysko kultury wielbarskiej na Pomorzu Gdańskim, Gdańsk.
 
170.
Wawrzyniak P. 2007: Wstępne wyniki badań cmentarzyska birytualnego ludności kultury wielbarskiej w Jordanowie, gm. Świebodzin, woj. lubuskie, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, s. 527–553.
 
171.
Werner J. 1988: Dančeny und Brangstrup. Untersuchungen zur Černjachov-Kultur zwischen Sereth und Dnestr und zu den ’Reichtumszentren’ auf Fünen, „Bonner Jahbücher” 188, s. 241–286.
 
172.
Wołągiewicz R. 1974: Zagadnienie stylu wczesnorzymskiego w kulturze wielbarskiej, [w:] Studia Archaeologica Pomeranica, Koszalin, s. 129–152.
 
173.
Wołągiewicz R. 1981: Kultura oksywska i wielbarska, [w:] Prahistoria Ziem Polskich V, s. 135–178.
 
174.
Wołągiewicz R. 1993: Ceramika kultury wielbarskiej między Bałtykiem a Morzem Czarnym, Szczecin.
 
175.
Wołągiewicz R. 1995a: Lubowidz. Ein birituelles Gräberfeld der Wielbark-Kultur aus der Zeit vom Ende des 1. Jhs. v.Chr. bis zum Anfang des 3. Jhs. n.Chr., Monumenta Archaeologica Barbarica I, Kraków.
 
176.
Wołągiewicz R. 1995b: Szkło w kulturze wielbarskiej, [w:] A. Bursche, M. Mielczarek, W. Nowakowski, (red.), Nvnc de Svebis dicendvm est. Studia archaeologica et historica Geogrii Kolendo ab amici et discipvli dicata, Warszawa, s. 265–269.
 
177.
Wójcik T. 1982: Pomorskie formy bransolet wężowatych z okresu rzymskiego, „Materiały Zachodzniopomorskie” 24 (1978), s. 35–109.
 
178.
Ziemlińska-Odojowa W. 1999: Niedanowo. Ein Gräberfeld der Przeworsk- und Wielbark-Kultur in Nordmasowien, Monumenta Archaeologica Barbarica VII, Kraków.
 
179.
Ziemlińska-Odojowa W. 2002: Materiały ze schyłku epoki brązu i wczesnej epoki żelaza ze stanowiska 2 w Niedanowie, woj. warmińsko-mazurskie, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), Varia Barbarica Zenoni Woźniak ab amicis dicata, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina I, Warszawa-Lublin, s. 395–432.
 
180.
Żórawska A. 2005: Wielokulturowe cmentarzysko w Starym Targu w świetle dotychczasowych publikacji, archiwaliów i ocalałych materiałów, „Wiadomości Archeologiczne” LVII (2005), s. 111–176.
 
181.
Żórawska A. 2005: 2006: Szklany kielich z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach, powiat węgrowski, [w:] A. Bursche, R. Ciołek (red.), Nowe znaleziska importów rzymskich z ziem Polski III, Corpus der römischen Funde im europäischen Barbaricum Polen, Suplement tom 3, Warszawa, s. 97–105.
 
182.
Żórawska A. 2005: 2007: Pochówki cząstkowe z cmentarzyska kultury wielbarskiej w Jartyporach na Podlasiu, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), Nowe materiały i interpretacje. Stan dyskusji na temat kultury wielbarskiej, Gdańsk, s. 457–474.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top