PL EN
DISCOVERIES
Two Interesting Fibulae from Ryczywół, Kozienice County
 
More details
Hide details
1
Stowarzyszenie Przyjaciół Państwowego Muzeum Archeologicznego, Polska
 
2
-, Polska
 
 
Submission date: 2022-02-19
 
 
Final revision date: 2022-03-18
 
 
Acceptance date: 2022-07-07
 
 
Online publication date: 2022-10-20
 
 
Publication date: 2022-12-31
 
 
Corresponding author
Grzegorz Kuś   

Stowarzyszenie Przyjaciół Państwowego Muzeum Archeologicznego, Stowarzyszenie Przyjaciół Państwowego Muzeum Archeologicznego, ul. Długa 52 – Arsenał, 00-241, Warszawa, Polska
 
 
Wiadomości Archeologiczne 2022;LXXIII(73):264-273
 
KEYWORDS
TOPICS
ABSTRACT
In 2020, a surface survey using metal detectors was conducted at site 7 at Ryczywół, Kozienice County. The site is located on the north-eastern edge of a promontory of a fluvial terrace cutting into the Middle Vistula Valley, about 1.5 km southeast of the present-day confluence of the rivers Radomka and Vistula (Fig. 1). It is part of a larger Przeworsk Culture settlement complex. During the survey, 10 fragments of pottery from the Roman Period or the Migration Period (including vessels made with the help of a potter’s wheel), a denarius of Marcus Aurelius and two copper-alloy fibulae were found at the site.

The first of the two fibulae is a small (29 mm long) knee-shaped brooch with a small crest on the head, similar to Almgren type 132, pre-served without a spring and pin (Fig. 2:1). Brooches of this type vary in size, form and material used in their manufacture. Iron specimens come mainly from the area of the Przeworsk and Luboszyce Cultures, while pieces made of copper or silver alloy are known from the area of the Wielbark Culture. Stylistically, the brooch in question most resembles Wielbark Culture fibulae of Almgren type 132, although close references are also found in the Upper Elbe region and in the Morava River basin, mainly among brooches of variant BGKF D distinguished by Eduard Droberjar. The lack of direct analogies and the fact that the discussed fibula is a stray find do not allow its more precise dating. Nevertheless, taking into account its stylistic features and referring to the general findings regarding this artefact group, the brooch can be dated to phase B2/C1−C1a of the Roman Period.

The second fibula (43 mm long) is likewise damaged (Fig. 2:2). It has a full catch-plate and a spherical knob on the head, which allows it to be identified as one of the so-called Bügelknopffibeln, known primarily from the West Germanic cultural circle. They are also encountered in the area of the Dębczyno group, the Wielbark and Chernyakhov Cultures, with isolated specimens found in the Przeworsk Culture territory. It has close stylistic analogies among finds from the West Germanic cultural circle, but its closest parallels can be identified among materials associated with the Goth cultural circle in the broad sense. It should be dated within the range adopted for Bügelknopffibeln, i.e., from phase C3 of the Roman Period to phase D1 of the Migration Period.

The two brooches are evidence of long-distance contacts maintained by the population inhabiting the area of present-day Ryczywół in the Roman Period and at the beginning of the Migration Period.
 
REFERENCES (47)
1.
ALMGREN O. 1923: Studien über Nordeuropäische Fibelformen der ersten nachchristlichen Jahrhunderte mit Berücksich-tigung der provinzialrömischen und südrussichen Formen, Mannus-Bibliothek 32, Leipzig2.
 
2.
AMBROZ A.K. 1966: Fibuly ûga evropejskoj časti SSSR II v. do n.è. – IV v. n.è., Arheologiâ SSSR D1-30, Moskva.
 
3.
ANDRZEJOWSKI J. 2019: The Gothic migration through Eastern Poland – archaeological evidences, [w:] A. Cieśliński, B. Kontny (red.), Interacting Barbarians. Contacts, Exchange and Migrations in the First Millennium AD, Neue Stu-dien zur Sachsenforschung 9, Warszawa-Braunschweig-Schleswig, 225–237.
 
4.
ANDRZEJOWSKI J., CIEŚLIŃSKI A. 2007: Germanie i Bałtowie u schyłku starożytności. Przyjazne związki czy wrogie są-siedztwo?, [w:] A. Bitner-Wróblewska (red.), Kultura bogaczewska w 20 lat później. Materiały z konferencji, War-szawa, 26–27 marca 2003, Seminarium Bałtyjskie I, Warszawa, 279–319.
 
5.
ANDRZEJOWSKI J., MACIAŁOWICZ A. 2017: Między Północą a Południem. Zespół osadniczy z późnej epoki żelaza w Jarni-cach nad Liwcem w świetle dalekosiężnych powiązań, WA LXVIII, 179–234.
 
6.
BALKE B. 1991: Kultura przeworska w międzyrzeczu Wisły, Pilicy i Iłżanki, Warszawa.
 
7.
BIBORSKI M. 2021: Tamgi czy runy? Miecz z okresu rzymskiego z Bregnet (Dania) zdobiony znakami symbolicznymi, [w:] B. Kontny (red.), Wojna w pradziejach i średniowieczu, ŚWIATOWIT Suppl. Series B: Barbaricum 13, 155–172.
 
8.
CIEŚLAK-KOPYT M. 1998: Cmentarzysko kultury przeworskiej z okresu wpływów rzymskich w Chinowie (woj. Radom, stan. 1), [w:] J. Ilkjær, A. Kokowski (red.), 20 lat archeologii w Masłomęczu I. Weterani, Lublin, 49–58.
 
9.
CIEŚLAK-KOPYT M. 2020: Chronologia i planigrafia cmentarzyska, [w:] M. Cieślak-Kopyt, D. Pogodzińska, Żelazna No-wa, stanowisko 2. Cmentarzysko kultury przeworskiej z Zapilcza na południowym Mazowszu, Ocalone Dziedzictwo Archeologiczne 10, Radom-Pękowice, 89.
 
10.
CIEŚLIŃSKI A., RAU A. 2017: Ermland und Oberland in der späten römischen Kaiserzeit und frühen Völkerwanderungs-zeit im Licht neuer Erwerbungen des Museums für Ermland und Masuren in Olsztyn, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), ORBIS BARBARORUM. Studia ad archaeologiam germanorum et baltorum temporibus Imperii Romani perti-nentia Adalberto Nowakowski dedicata, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina VI, Warszawa-Schleswig, 327–342.
 
11.
CIEŚLIŃSKI A., RAU A. 2019: Bügelknopffibeln mit polyedrischem Knopf östlich der Oder. Hinweise auf Kommunikation entlang der südlichen Ostseeküste in der frühen Völkerwanderungszeit, [w:] A. Cieśliński, B. Kontny (red.), Inter-acting Barbarians. Contacts, Exchange and Migrations in the First Millennium AD, Neue Studien zur Sachsenfor-schung 9, Warszawa-Braunschweig--Schleswig, 47–60.
 
12.
CZARNECKA K. 2007: Oblin. Ein Gräberfeld der Przeworsk-Kultur in Südmasowien, Monumenta Archaeologica Barbari-ca XIII, Warszawa.
 
13.
DROBERJAR E. 2012: Nová varianta spony typu Almgren 132 z Jevíčka. K přechodným formám Almgrenovy V. skupiny ve stupni B2/C1, [w:] G. Březinová, V. Varsik (red.), Archeológia na prahu histórie. K životnému jubileu Karola Pietu, ARCHAEOLOGICA SLOVACA MONOGRAPHIAE. Communicationes 14, Nitra, 235–245.
 
14.
DROBERJAR E. 2014: Wielbarské vlivy v Čechách a na Moravě, [w:] L. Tyszler, E. Droberjar (red.), Barbari svperiores et inferiores. Archaeologia barbarzyńców 2014. Procesy integracji środkowoeuropejskiego Barbaricum. Polska –Czechy – Morawy – Słowacja, Łódź-Wieluń, 35–60.
 
15.
DROBERJAR E. 2018: Problematika výzkumu spon z doby římské, Bratislava (CD).
 
16.
DROBERJAR E. 2019: Wpływy kultury przeworskiej w Czechach i na Morawach od okresu późnolateńskiego po wczesną fazę okresu wędrówek ludów, [w:] K. Kot-Legieć et alii (red.), Kultura przeworska. Procesy przemian i kontakty ze-wnętrzne, Łódź, 251–290.
 
17.
DUDA J. 1984: Osada z okresu rzymskiego i wczesnego średniowiecza w Krzeczowie koło Bochni, „Badania Archeologiczne Prowadzone przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka w latach 1981–1983”, 24–29.
 
18.
DYMACZEWSKI A. 1958: Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Młodzikowie, pow. Środa, FAP VIII–IX (1957/58), 179–442.
 
19.
GODŁOWSKI K. 1974: Kryspinów, district of Kraków (A cemetery from the end of the La Tène and the Roman period), RArch. 1973, 27–35.
 
20.
GODŁOWSKI K. 1977: Materiały do poznania kultury przeworskiej na Górnym Śląsku (część II), MSiW IV, 7–237.
 
21.
GODŁOWSKI K. 1984: Przemiany osadnicze i kulturowe w południowej i środkowej Polsce młodszym okresie przedrzym-skim i okresie rzymskim, PArch. 32, 105–155.
 
22.
HAHUŁA K., CIEŚLIŃSKI A. 2003: Sprawozdanie z badań wykopaliskowych na cmentarzysku z okresu rzymskiego w No-wym Łowiczu, pow. Drawsko Pomorskie, w latach 2000–2001. Kurhan 34, [w:] M. Fudziński, H. Paner (red.), XIII Sesja Pomorzoznawcza, vol. 1: Od epoki kamienia do okresu rzymskiego, Gdańsk, 210–235.
 
23.
JASKANIS J. 2005: Krupice. Ein Gräberfeld der Przeworsk- und Wielbark-Kultur in Ostpolen, Monumenta Archaeologica Barbarica X, Warszawa.
 
24.
JÍLEK J., KLANICOVÁ S. 2009: Dyjákovice (okr. Znojmo), „Přehled výzkumů” 50, 320–324.
 
25.
KOCH R. 1974: Spätkaiserzeitliche Fibeln aus Südwestdeutschland, [w:] G. Kossack, G. Ulbert (red.), Studien zur vor- und frühgeschichtlichen Archäologie. Festschrift für Joachim Werner zum 65. Geburtstag. Teil I: Allgemeines, Vorge-schichte, Römerzeit, Münchner Beiträge zur Vor- und Frühgeschichte Ergz.Bd. 1/I, München, 227–246.
 
26.
KONDRACKI J. 2002: Geografia regionalna Polski, Warszawa3.
 
27.
KOSTRZEWSKI B. 1947: Cmentarzysko z okresu rzymskiego w Koninie (woj. poznańskie), PArch. VII/2, 192–294.
 
28.
KURZYŃSKA M. 2015: Linowo, stanowisko 6. Birytualne cmentarzysko kultury wielbarskiej z północno-wschodniej części ziemi chełmińskiej, Grudziądz-Toruń.
 
29.
LAMIOVÁ-SCHMIEDLOVÁ M. 1961: Spony z doby rímskej na Slovensku, Študijné zvesti Archeologického ústavu Slovens-kej akadémie vied v Nitre 5, Nitra.
 
30.
MĄCZYŃSKA M. 2011: Der frühvölkerwanderungszeitliche Hortfund aus Łubiana, Kreis Kościerzyna (Pommern), Ber RGK 90 (2009), 7–481.
 
31.
MĄCZYŃSKA M. 2019: Faza C3 w kulturze wielbarskiej – próba wyróżnienia, WA LXX, 43–63.
 
32.
MEYER E. 1960: Die Bügelknopffibel, AFB 8, 216–349.
 
33.
MILAŠEVS'KIJ O.S., ТЕLÌŽENKO S.А., ТKАČ V.V. 2017: Materìali pìznʹorimsʹkogo času z bagatošarovih poselenʹ Ratnìv--II ta Bakaj-I bìlâ s. Ratnìv Volinsʹkoї oblastì, [w:] A.V. Skiba, S.A. Gorbanenko (red.), Êvropejsʹka arheologìâ І tisâčolìttâ n. e. Zbìrnik naukovih pracʹ na čestʹ Lìani Vasilìvni Vakulenko, Kiïv, 209–220.
 
34.
NIEZABITOWSKA-WIŚNIEWSKA B. 2021: Młodszy okres przedrzymski, rzymski i wędrówek ludów – materiały do dziejów Kotliny Hrubieszowskiej / Late pre-Roman, Roman and Migration periods – materials for the history of the Hru-bieszów Basin, [w:] B. Niezabitowska-Wiśniewska, A. Hyrchała, B. Bartecki (red.), Odkryte. Odzyskane. Ocalone. Kolekcja zabytków z młodszego okresu przedrzymskiego, okresu rzymskiego i wędrówek ludów ze zbiorów Muzeum im. ks. Stanisława Staszica w Hrubieszowie / Unearthed. Recovered. Saved. A collection of late pre-Roman, Roman and Migration period artefacts from the Rev. Stanisław Staszic Museum in Hrubieszów, Hrubieszów, 24–452.
 
35.
PEŠKAŘ I. 1972: Fibeln aus der römischen Kaiserzeit in Mähren, Praha.
 
36.
RAU A. 2010: Jernalderen i Nordeuropa: Nydam Mose 1. Die personengebundenen Gegenstände. Grabungen 1989––1999. Text, Jysk Arkæologisk Selskabs Skrifter 72/1, Højbjerg.
 
37.
RODZIŃSKA-NOWAK J. 2010: Uwagi o chronologii ceramiki wykonanej na kole garncarskim w kulturze przeworskiej w świetle wyników analizy materiałów zabytkowych z osady w Jakuszowicach, woj. świętokrzyskie i cmentarzyska w Opatowie, woj. śląskie, [w:] H. Machajewski, B. Jurkiewicz (red.), Ceramika rzemieślnicza jako źródło do badań nad zróżnicowaniem garncarstwa kultury przeworskiej, Pułtusk, 71–87.
 
38.
SCHULZE-DÖRRLAMM M. 1986: Romanisch oder germanisch? Untersuchungen zu den Armbrust- und Bügelknopffibeln des 5. und 6. Jahrhunderts n. Chr. aus den Gebieten westlich des Rheins und südlich der Donau, JRGZM 33/2, 593–720.
 
39.
SCHUSTER J. 2017: Eine osteuropäische Variante der Bügelknopffibeln von Seerappen/Lûblino auf der Sambischen Halbin-sel als Beispiel überregionaler Kontakte an der Schwelle zur Völkerwanderungszeit, [w:] J. Andrzejowski et alii (red.), ORBIS BARBARORUM. Studia ad archaeologiam germanorum et baltorum temporibus Imperii Romani perti-nentia Adalberto Nowakowski dedicata, Monumenta Archaeologica Barbarica. Series Gemina VI, Warszawa-Schleswig, 215–221.
 
40.
SOLON J. ET ALII 2018: J. Solon, J. Borzyszkowski, M. Bidłasik, A. Richling, K. Badora, J. Balon, T. Brzezińska-Wójcik, Ł. Chabudziński, R. Dobrowolski, I. Grzegorczyk, M. Jodłowski, M. Kistowski, R. Kot, P. Krąż, J. Lech-nio, A. Macias, A. Majchrowska, E. Malinowska, P. Migoń, U. Myga-Piątek, J. Nita, E. Papińska, J. Rodzik, M. Strzyż, S. Terpiłowski, W. Ziaja, Physico-geographical mesoregions of Poland: Verification and adjustment of boundaries on the basis of contemporary spatial data, „Geographia Polonica” 91/2, 143–170.
 
41.
TEJRAL J. 1992: Einige Bemerkungen zur Chronologie der späten römischen Kaiserzeit in Mitteleuropa, [w:] K. Godłowski, R. Madyda-Legutko (red.), Probleme der relativen und absoluten Chronologie ab Latènezeit bis zum Frühmittelal-ter. Materialien des III. Internationalen Symposiums: Grundprobleme der frühgeschichtlichen Entwicklung im nördlichen Mitteldonaugebiet, Kraków-Karniowice, 3.–7. Dezember 1990, Krakow, 227–248.
 
42.
TEJRAL J. 2015: Some remarks on the transitional phase between Early Roman and Late Roman Periods in the region north of the Middle Danube, „Přehled výzkumů” 56/2, 43–101.
 
43.
VOß H.-U. 1998: Die Bügelknopffibeln. Almgren Gruppe VI,2, Fig. 185 und 186, [w:] J. Kunow (red.), 100 Jahre Fibelfor-men nach Oscar Almgren. Internationale Arbeitstagung 25.–28. Mai 1997 in Klein Machnow, Land Brandenburg, Forschungen zur Archäologie im Land Brandenburg 5, Wünsdorf [2002], 271–282.
 
44.
WAWRZENIECKI M. 1906: Poszukiwania archeologiczne w Królestwie Polskim dokonane przez Maryana Wawrzenieckiego i Szczęsnego Jastrzębowskiego, „Materyały Antropologiczno-Archeologiczne i Etnograficzne” VII, (88)–(107).
 
45.
WAWRZYNIAK M. 2021: Zbiór fibul z okresu wpływów rzymskich z okolic Ostrowa Lednickiego. Przyczynek do pełniejsze-go rozpoznania przemian kulturowych w pierwszych wiekach naszej ery w rejonie jeziora Lednica, „Studia Lednic-kie” XX, 9–31.
 
46.
ZEMAN T. 2017: Střední Pomoraví v době římské. Svědectví povrchové prospekce, Archaeologica Olomucensia II, Olo-mouc.
 
47.
ZIELENIEWSKA-KASPRZYCKA M., WRONIECKI P. 2018: Nieinwazyjne badania krajobrazu archeologicznego wokół miasta Ryczywół w powiecie kozienickim, WA LXIX, 211–217.
 
ISSN:0043-5082
Journals System - logo
Scroll to top